چند ماه پیش بود که موضوع طرح نوآفرین توسط وزارت فناوری اطلاعات مطرح شد و موج های زیادی نسبت در موافقت و مخالفت با این طرح در فضای مجازی به راه افتاد. تا جایی که من خبر دارم، این طرح یک بار در هیات دولت مطرح شد بود، ولی مخالفت هایی با این طرح وجود داشت.
تا اینکه هفته گذشته که این طرح مجددن در هیات دولت مطرح شد و به تصویب هیات دولت رسید. طرحی که شاید اولین نکته جالب آن، تعریف استارتاپ (کسب و کار نوپا) از نگاه دولتی هاست، که در ماده اول به آن اشاره شده است.
گویا از نگاه دولت هر شرکتی که، فروش کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان در سال داشته باشد، کمتر از ۳ سال فعالیت کرده باشد، سرمایه ثبتی کمتر از ۲۵۰ میلیون تومان داشته باشد، سهامداران در طول ۳ سال سود برداشت نکرده باشند و البته دستمزد بنیان‌گذاران آن بیشتر از ۳ برابر پایه حقوق نباشد، استارتاپ گفته می‌شود.
اما در خصوص این طرح، از نظر من ماده ۲ خیلی موضوع مهمی نیست چون به پروانه بهربرداری اشاره دارد و منظور آن دریافت مجوز جدید از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست. ماده ۳ هم بر حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از مراکز شتابندهی و نوآوری تأکید دارد که می‌تواند از وظایف این وزارت خانه تلقی شود.
ماده ۴ به تشکیل صندوق جدید اشاره می‌کند از نظر من کار بسیار درستی است و از وظایف وزارت خانه ها و سازمان های دولتی است که در قالب چنین صندوق‌هایی از صنایع جدید، نوپا و یا اکوسیستم استارتاپی حمایت کنند.
ماده ۵ و ۶ برای من زیاد مهم نیست و حداقل من نگرانی خاصی در این موارد ندارم. اما این مواد به طور دقیق به ماده ۷۱ قانون ششم توسعه اشاره دارد که ناظر بر معافیت بیمه به مدت ۲ سال برای استخدام افرادی است که دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند. این موضوع به این دلیل زیاد مهم نیست که بسیاری از استارتاپ ها از دانشجو ها استفاده می‌کنند و باید در آینده روش‌هایی پیش‌بینی شود تا شرکت‌ها با استخدام دانشجویان از مزایایی در زمینه استفاده از معافیت‌های بیمه‌ای و تامین اجتماعی برخوردار شوند.
ماده ۷ می گوید که اگر شخصی سهامدار یک استارتاپ باشد (شاید بتوان گفت از بنیان‌گذاران یک استارتاپ) نیازی نیست که خودش را بیمه کند. این موضوع مشکلی بود که در سال های گذشته استارتاپ‌ها خیلی درگیر خود کرده بود. در این طرح، راهکاری که پیشنهاد شده، این است از این پس بیمه به چنین سهامدارانی کار نداشته باشد.
شاید اگر قرار بود این طرح خیلی حمایتی باشد دولت حق بیمه این افراد را پرداخت می‌کرد. تا جوانان این مرز و بوم وقتی که استارتاپ یا کسب‌و‌کاری را راه اندازی می‌کنند تا ۳ یا ۴ سال بتوانند از خدمات بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند و همنیطور گیر و دار قانونی و هزینه های بیمه کمر استارتاپ آن‌ها را نشکند.
ماده ۸ به استخدام نیروی کار خارجی به عنوان مشاور و منتور اشاره دارد که واقعا خیلی خوب است. برداشت من این است که نگرانی های امنیتی در این خصوص به صفر نزدیک خواهد شد و استارتاپ ها و مراکز رشد و … برای بکارگیری مشاورهای خارجی به منظور انتقال تجربه نگرانی‌های گذشته را نخواهند داشت.
ماده ۹ مروبط به نگرانی خیلی از سرمایه گذار‌ها و استارتاپ هایی است که معمولا نیاز به دریافت مجوز های خاص دارند. در قانون انتقال این مجوز ها با چالش های زیادی مواجه هست. خیلی وقت ها سرمایه گذار ها با چالش انتقال این دارایی های غیرنقدی مواجه بوده و هستند. ولی باید توجه کرد که خیلی از استارتاپ‌های خدمات و سرویس محور اصولا نیازی به دریافت این مجوزهای غیرقابل انتقال ندارند (حداقل من درجریان نیستم) ولی خدا را شکر که مشکل بخشی از استارتاپ های خاص حل شده است.
ماده ۱۰ هم مشکل خیلی از استارتاپ هاست که در فضاهای اشتراکی و یا مراکز شتابدهی کار می‌کنند و همیشه درخواستشان از دولت این بوده که بتوانند کد بیمه و یا کد اقتصادی برای خودشان دریافت کنند. ولی شاید مشکل بخشی دیگری از استارتاپ‌ها که کمی بزرگ‌تر هستند دریافت کد بیمه و کد اقتصادی نباشد. موضوعی که مشکلات زیادی را برای بخشی از استارتاپ‌ها ایجاد کرده بود بوسیله این ماده برطرف می‌شود اما راهکاری برای تمام اکوسیستم نیست.
در خصوص ماده ۱۱ و بخش آخر آن که گفته اطلاعات شرکت‌هایی که از این امکانات و کمک های دولتی استفاده می‌کنند منتشر شود، باید بگویم از نظر من شاه‌گل این مصوبه ایجاد شفافیت است و واقعا جای تبریک دارد که ساختاری در حال شکل‌گیری است که چه خوب یا چه بد، چه موفق و یا چه نا موفق، این فرصت رو می‌دهد که در آینده تمام این فرایند ها و وام ها در جهت توسعه کشور قابل نقد و بررسی باشد.
این یادداشت نگاه و دیدگاه من به این طرح با دانش حقوقی و قانونی خودم بود، امیدوارم دوستان لطفا کنند و دیدگاه حقوقی خودشان را از این آیین نامه بنویسند.
توجه شما رو به چند نکته مهم جلب می کنم:
۱) آقای آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به هر دلیلی حتی علاقه شخصی، از زمانی که روی کار آمده در حال تلاش برای توسعه استارتاپ ها در کشور است و این تلاش تا امروز هیچ وقت به ضرر استارتاپ‌ها نبوده پس این موضوع قابل تقدیر و تشکر است.
۲) به عنوان کسی که از دور شاهد ارتباط‌های دولتی و تعامل سازمان ها باهم است و با توجه به اینکه در ابتدا طرح نوآفرین در هیأت دولت تصویب نشده بود، باید بگویم که احساس می‌کنم برای تصویب این طرح اعتبار شخصی زیادی خرج شده است.
۳) ما انتظار داریم تا یک سازمان و قانون تمام مشکلات اکوسیستم را رفع کند که با توجه به توضیحات قبلی باید بگویم این موضوع در ساختار حقوقی و دولتی ما امکان پذیر نیست. جای خوش حالی دارد که مشکلاتی که افراد زیادی چند سال به دنبال رفع آن ها بودند امروز در آستانه رفع شدن قرار گرفته اند. اگر ساختار دولت و سازمان‌های دولتی به صورت کامل آماده درک تغییرات اکوسیستم استارتاپی ایران نیستند، نباید همه اشتباه ها را از چشم وزارت ارتباطات دید.
۴) در خصوص بند هایی که مربوط به حمایت از پارک ها و مراکز رشد است امیدوارم که تصمیم وزیر جوان به حمایت از آن‌هایی باشد که واقعا بخش خصوصی هستند و از هر گونه حمایت مالی از مراکز رشد که وابستگی دولتی یا حاکمیتی دارند خودداری شود تا این بودجه واقعا نیروی محرک بخش خصوصی شود.
۵) نکته مهم دیگر موضوع سامانه متمرکز است که در طرح نوآفرین به آن اشاره شده است. فکر می کنم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا سازمان فناوری اطلاعات اگر مسیری را در پیش بگیرند که هیچ کس نتواند از این سامانه و اطلاعات آن استفاده انحصاری کند، باید خوشحال بود که وزیر جوان پا در مسیر درستی گذاشته و شاید اصلاحیه ها و مصوبه‌های و طرح های جدید در ماه ها و سال های آینده بتواند مسیر را برای توسعه و رشد کشور بیش از این فراهم کند.
در پایان، طرح نوآفرین را نقد کنیم ولی لطفا با آجر و سنگ به سر وزارت ارتباطان و فناوری اطلاعات نزنیم. تعامل با دولت کار سختی است و ما کارآفرین‌های جوان با روش ها، لابی‌گری ها و سختی‌های آن آشنا نیستیم. ما با تجربه لابی‌گری و تعامل با دولت در بلند مدت می‌توانیم تمام موانع تولید را از سر راه برداریم ولی جنگ و دعوا کاری به پیش نمی‌برد.
مطالب مرتبط:
طرح نوآفرین در هیات دولت تصویب شد
متن آیین نامه طرح نوآفرین منتشر شد
