تامین امنیت در فضای دیجیتال، به‌ویژه در هنگام تبادل اطلاعات بر روی اینترنت، از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا، پروتکل امن HTTPS که یک نسخه امن‌شده از HTTP است، با رمزنگاری اطلاعات ارسالی بین کاربر و وب‌سایت، محافظت از داده‌ها را تضمین می‌کند. اما چگونه این فرآیند رمزنگاری کار می‌کند و چرا برای هر وب‌سایتی حیاتی است که از HTTPS استفاده کند؟

در این مقاله به بررسی عمیق پروتکل HTTPS و اجزای کلیدی آن می‌پردازیم. از تشریح نحوه عملکرد گواهینامه‌های SSL/TLS گرفته تا اهمیت آن‌ها در حفظ امنیت اطلاعات، هر آنچه نیاز است تا درک کاملی از HTTPS و تاثیر آن بر امنیت وب داشته باشید، پوشش داده خواهد شد. همچنین، به بررسی چگونگی انتقال وب‌سایت‌ها از HTTP به HTTPS و تاثیر این تغییر بر وضعیت سئو و اهمیت آن در افزایش اعتماد کاربران می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم و بیشتر درباره این پروتکل حیاتی و نقش آن در ایجاد یک فضای اینترنتی امن‌تر بیاموزیم.

 

HTTP چیست؟

هنگام طراحی و راه‌اندازی یک وب‌سایت، پروتکل ارتباطی پیش‌فرض معمولا HTTP است. به این معنا که اگر اقدام خاصی برای استفاده از HTTPS انجام ندهید، ارتباطات وب‌سایت شما از طریق HTTP و بدون رمزنگاری انجام خواهد شد. بنابراین توصیه می‌شود که از همان ابتدا برای راه‌اندازی وب‌سایت خود از HTTPS استفاده کنید.

معرفی پروتکل HTTPS

HTTPS مخفف عبارت HyperText Transfer Protocol Secure است؛ یک نسخه امن‌شده از HTTP که برای انتقال ایمن داده‌ها در شبکه جهانی وب طراحی شده است. تاریخچه ایجاد HTTPS به دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد، زمانی که صاحبان وبسایت احساس کردند به یک روش امن برای انجام تراکنش‌های مالی آنلاین نیاز دارند.

برای اولین بار در سال ۱۹۹۴ بود که Netscape Communications پروتکل HTTPS را به‌عنوان بخشی از مرورگر Netscape Navigator معرفی کرد. این پروتکل با استفاده از رمزنگاری (SSL (Secure Sockets Layer برای ایجاد یک کانال ارتباطی امن بین مرورگر کاربر و سرور وب کار می‌کرد. به مرور زمان، SSL جای خود را به TLS داد، یک استاندارد امنیتی مدرن‌تر و امن‌تر.

تفاوت‌های اساسی میان HTTP و HTTPS

تفاوت اصلی بین HTTP و HTTPS به لایه امنیتی اضافی برمی‌گردد که HTTPS ارائه می‌دهد:

رمزنگاری

HTTPS از رمزنگاری برای محافظت از داده‌های ارسالی و دریافتی استفاده می‌کند. این امر مانع از خوانده شدن داده‌ها توسط افراد ثالث در صورت رهگیری اطلاعات می‌شود.

تایید هویت

HTTPS با استفاده از گواهی SSL و TLS مطمئن می‌شود که کاربران با سرور واقعی و معتبری که ادعا می‌کند، در ارتباط هستند. این امر از حملات (Man-in-the-Middle Attack (MITM جلوگیری می‌کند.

یکپارچگی داده

HTTPS مطمئن می‌شود که داده‌های ارسالی در طول انتقال ثابت می‌مانند. موضوعی که از تغییر داده‌ها جلوگیری می‌کند.

با گسترش استفاده از اینترنت و افزایش نگرانی‌ها در مورد حریم خصوصی و امنیت داده‌ها، HTTPS اکنون به یک استاندارد ضروری برای تمام وب‌سایت‌ها تبدیل شده است و تنها به انجام تراکنش‌های مالی محدود نمی‌شود.

اهمیت انتقال از HTTP به HTTPS

انتقال داده‌ها از HTTP به HTTPS، یک گام اساسی برای افزایش امنیت وب‌سایت و حفاظت از داده‌های کاربران است. هنگام این انتقال، داده‌ها بین وب‌سایت و کاربران از یک ارتباط ناامن به یک ارتباط امن تغییر داده می‌شوند. این کار منجر به ارتقای امنیت وبسایت و حفظ حریم خصوصی کاربران، افزایش اعتماد آن‌ها، کاهش نرخ پرش و در نهایت، بهبود سئو سایت می‌شود.

چالش‌های انتقال از HTTP به HTTPS چیست؟ + راه حل

انتقال از HTTP به HTTPS ممکن است به‌نظر چالش‌برانگیز باشد، اما با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از راهکاری اصولی، می‌توانید این فرآیند را به‌طور موفقیت‌آمیزی انجام دهید. در جدول زیر، چالش‌های مربوط به انتقال از HTTP به HTTPS و راه‌حل‌های مرتبط با آن‌ها آورده شده است:

چالش

توضیح

راه حل

پیکربندی سرور

نصب و پیکربندی گواهینامه SSL/TLS ممکن است پیچیده باشد.

از راهنماهای آنلاین و اسناد پشتیبانی ارائه‌دهندگان میزبانی وب کمک بگیرید یا از یک متخصص راهنمایی بخواهید.

هزینه گواهینامه

خرید گواهینامه‌های SSL/TLS ممکن است هزینه‌بر باشد.

از سرویس‌های رایگان مانند Let’s Encrypt برای دریافت گواهینامه‌های SSL/TLS استفاده کنید.

تمدید گواهینامه

گواهینامه‌های SSL/TLS دارای تاریخ انقضا هستند و نیاز به تمدید دوره‌ای دارند.

برای تمدید خودکار گواهینامه‌ها از طریق سرویس‌دهنده گواهینامه یا استفاده از اسکریپت‌هایی برای تمدید خودکار برنامه‌ریزی کنید.

عملکرد وبسایت

رمزنگاری و رمزگشایی داده‌ها ممکن است بر سرعت وب‌سایت تاثیر بگذارد.

از فناوری‌های بهینه‌سازی مانند فشرده‌سازی داده‌ها، HTTP/2 و CDN ‌ها برای بهبود عملکرد استفاده کنید.

سازگاری منابع

برخی از منابع وب‌سایت ممکن است همچنان از طریق HTTP بارگذاری شوند، که باعث ایجاد هشدارهای امنیتی در مرورگر می‌شود.

مطمئن شوید تمام منابع (تصاویر، اسکریپت‌ها، CSS) از طریق HTTPS بارگذاری می‌شوند و لینک‌های داخلی برای استفاده از HTTPS به‌روزرسانی می‌شوند.

هدایت مجدد کاربران از HTTP به HTTPS

کاربرانی که از طریق HTTP به وب‌سایت دسترسی پیدا می‌کنند باید به نسخه HTTPS هدایت شوند.

برای ارسال همه درخواست‌های HTTP به HTTPS از طریق قوانین هدایت مجدد ۳۰۱ (Redirect 301) سرور را پیکربندی کنید.

اصول رمزنگاری در HTTPS به چه صورت است؟

HTTPS از دو روش برای رمزنگاری استفاده می‌کند؛ یکی رمزنگاری سیمتریک (متقارن) و دیگری، رمزنگاری نامتقارن. این دو روش به‌طور همزمان و در کنار یکدیگر کار می‌کنند تا ارتباطی امن بین مرورگر کاربر و سرور وب ایجاد کنند. در اینجا با نگاهی دقیق‌تر به بررسی هر کدام می‌پردازیم:

رمزنگاری نامتقارن (رمزنگاری کلید عمومی/خصوصی)

در این روش، دو کلید مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی. از کلید عمومی برای رمزگذاری داده‌ها استفاده می‌شود و می‌تواند به شکل عمومی به اشتراک گذاشته شود. در مقابل، کلید خصوصی برای رمزگشایی داده‌ها استفاده می‌شود و محرمانه نگه داشته می‌شود.

در HTTPS، رمزنگاری نامتقارن به این صورت انجام می‌شود:

در ابتدای یک ارتباط HTTPS، مرورگر کاربر از کلید عمومی سرور برای رمزگذاری اطلاعات استفاده می‌کند. فقط سرور دارای کلید خصوصی متناظر است که می‌تواند این داده‌های رمزگذاری شده را رمزگشایی کند.

رمزنگاری سیمتریک (متقارن)

در رمزنگاری سیمتریک (متقارن)، فقط یک کلید برای هم رمزگذاری و هم رمزگشایی داده‌ها استفاده می‌شود. این کلید باید بین دو طرف ارتباط به اشتراک گذاشته شود و محرمانه نگه داشته شود.

در HTTPS، رمزنگاری سیمتریک (متقارن) به این صورت اتفاق می‌افتد که پس از برقراری ارتباط اولیه با استفاده از رمزنگاری نامتقارن، یک کلید رمزنگاری سیمتریک (که گاهی اوقات به‌عنوان Session Key شناخته می‌شود) تولید و به اشتراک گذاشته می‌شود. سپس از این کلید برای رمزگذاری و رمزگشایی داده‌های ارسالی بین مرورگر و سرور در طول جلسه استفاده می‌شود.

ترکیب رمزنگاری نامتقارن و سیمتریک در HTTPS

HTTPS از رمزنگاری نامتقارن برای امن کردن تبادل کلید رمزنگاری سیمتریک استفاده می‌کند. این امر به شما تضمین می‌دهد که حتی اگر یک مهاجم بتواند ترافیک را رهگیری کند، نمی‌تواند کلید رمزنگاری سیمتریک را که برای رمزگذاری بقیه ارتباط استفاده می‌شود، به‌دست آورد.

استفاده از رمزنگاری سیمتریک برای بخش بزرگی از ارتباط به‌دلیل کارایی بالاتر آن نسبت به رمزنگاری نامتقارن است. از رمزنگاری نامتقارن فقط در ابتدای ارتباط برای تبادل امن کلید استفاده می‌شود. به این ترتیب، HTTPS با ترکیب این دو نوع رمزنگاری، یک ارتباط امن و کارآمد را بین کاربر و سرور فراهم می‌کند تا از داده‌ها در برابر دسترسی‌های غیرمجاز و تغییرات محافظت شود.

گواهی SSL چیست؟

گواهی SSL به‌عنوان کارت شناسایی برای وب‌سایت‌ها شناخته می‌شوند. به‌طوری که به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهند تا اصالت خود را به بازدیدکنندگان‌شان اثبات کنند. اما این گواهی‌ها چگونه کار می‌کنند؟

وقتی شما وارد وب‌سایتی می‌شوید که از SSL استفاده می‌کند، مرورگر شما ابتدا از وب‌سایت می‌خواهد که هویت خود را ثابت کند. وب‌سایت با ارسال گواهینامه‌ی SSL خود به مرورگر، این کار را انجام می‌دهد.

از طرف دیگر، گواهینامه‌ها حاوی کلیدهای عمومی هستند که برای رمزگذاری اطلاعات استفاده می‌شوند. در صورت وجود آن‌ها، اطلاعاتی که بین مرورگر شما و وب‌سایت رد و بدل می‌شود، نمی‌تواند توسط دیگران خوانده شود. همچنین گواهینامه‌های SSL توسط سازمان‌هایی صادر می‌شوند که به‌عنوان مراجع صدور گواهینامه (CA) شناخته می‌شوند. این سازمان‌ها قبل از اینکه گواهینامه‌ای به وبسایت‌ها اعطا کنند، هویت آن‌ها را بررسی می‌کنند.

انواع گواهی SSL

بر اساس نیازها و سطح تایید هویت مورد نیاز وب‌سایت‌ها، انواع مختلفی از گواهی SSL وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند:

گواهی (SSL DV (Domain Validation

این نوع گواهینامه تنها هویت دامنه وب‌سایت را تایید می‌کند و سریع‌ترین و ارزان‌ترین نوع گواهینامه SSL به حساب می‌آید. گواهی SSL DV مناسب برای وب‌سایت‌های شخصی، وبلاگ‌ها و هر وب‌سایت دیگری است که اطلاعات حساسی را جمع‌آوری یا پردازش نمی‌کند.

گواهی (SSL OV (Organization Validation

گواهی SSL OV علاوه‌بر تایید هویت دامنه، هویت سازمان یا شرکت مالک وب‌سایت را نیز تایید می‌کند. به همین خاطر، برای وب‌سایت‌های تجاری و سازمانی که می‌خواهند سطح بالاتری از اعتماد را به کاربران خود نشان دهند مناسب است.

گواهی (SSL EV (Extended Validation

گواهی SSL EV بالاترین سطح از تایید هویت را ارائه می‌دهد و دارای یک فرایند تایید هویت دقیق و مفصل است. بنابراین برای وبسایت‌هایی که تراکنش‌های مالی انجام می‌دهند یا از اطلاعات حساس کاربران نگهداری می‌کنند بسیار مفید است. مانند بانک‌ها و فروشگاه‌های آنلاین.

گواهی SSL Wildcard

گواهی SSL Wildcard امکان تایید هویت و رمزنگاری را برای یک دامنه و تمام زیردامنه‌های آن فراهم می‌آورد. در نتیجه برای سازمان‌ها و وب‌سایت‌هایی مناسب است که دارای چندین زیردامنه هستند و می‌خواهند با یک گواهینامه تمامی آن‌ها را پوشش دهند.

گواهی (SSL SAN (Multi-Domain

گواهی (SSL SAN (Multi-Domain به شما اجازه می‌دهد تا چندین دامنه و زیردامنه را تنها با یک گواهینامه SSL تحت پوشش قرار دهید. این گواهی برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی ایده‌آل است که چندین وب‌سایت یا پلتفرم را مدیریت می‌کنند و نیاز به یک راه‌حل متمرکز برای امنیت دارند.

چرا دریافت گواهی SSL و TLS برای وبسایت‌ها مهم است؟

شما به‌عنوان صاحب یک وبسایت، با دریافت گواهی SSL مطمئن می‌شوید که اطلاعات وبسایت به‌صورت رمزنگاری شده انتقال می‌یابد. بنابراین حتی اگر داده‌ها ردیابی شوند، نمی‌توانند توسط دیگران خوانده شوند.

از طرف دیگر،‌ وجود گواهی SSL و TLS معتبر به بازدیدکنندگان وب‌سایت اطمینان می‌دهد که با یک سازمان معتبر در ارتباط هستند. این اعتماد در افزایش تعامل کاربران تاثیر بسزایی دارد. همچنین گوگل برای وب‌سایت‌هایی که از HTTPS استفاده می‌کنند اهمیت زیادی قائل است. بنابراین داشتن یک گواهینامه SSL/TLS می‌تواند به بهبود رتبه‌بندی وب‌سایت شما در نتایج جستجو کمک کند.

به‌طور کلی، گواهینامه‌های SSL/TLS به‌عنوان نشانه‌ای از امنیت و اعتبار یک وب‌سایت عمل می‌کنند و نقش مهمی در حفظ امنیت اطلاعات آنلاین دارند.

چگونه متوجه شویم که یک وبسایت از گواهی SSL استفاده می‌کند یا نه؟

برای تشخیص اینکه آیا یک وب‌سایت دارای گواهینامه SSL است یا خیر، می‌توانید به چند نشانه ظاهری در مرورگر خود دقت کنید:

نماد قفل

• نوار آدرس: در اکثر مرورگرها، یک نماد قفل در کنار آدرس وب‌سایت نمایش داده می‌شود. وجود این نماد نشان می‌دهد که ارتباط بین مرورگر شما و وب‌سایت از طریق HTTPS امن است.
• رنگ نماد: در برخی مواقع، نماد قفل به رنگ‌های مختلفی نمایش داده می‌شود (مانند سبز، خاکستری یا زرد) که می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد سطح امنیت و اعتبار گواهینامه ارائه دهد.

پروتکل HTTPS در نوار آدرس

آدرس وب‌سایت: شروع آدرس وب‌سایت با «https://» به‌جای «http://» نشان‌دهنده استفاده از پروتکل امن HTTPS است. این موضوع نشان می‌دهد داده‌های ارسالی بین مرورگر و سرور رمزنگاری می‌شوند.

بررسی گواهی SSL/TLS

• مشاهده گواهینامه: برای جزئیات بیشتر، می‌توانید روی نماد قفل کلیک کنید و گزینه‌ای مانند «View Certificate» (مشاهده گواهینامه) را انتخاب کنید. با انجام این کار می‌توانید اطلاعات گواهینامه مانند صادرکننده، تاریخ انقضا و دامنه‌های تحت پوشش را مشاهده کنید.
• اعتبارسنجی: با مشاهده اطلاعات گواهینامه می‌توانید اعتبار وب‌سایت را بررسی کنید و مطمئن شوید که با یک سازمان معتبر در ارتباط هستید.

هشدارهای امنیتی

هشدارهای مرورگر: اگر یک وب‌سایت دارای گواهی SSL منقضی شده یا نامعتبر باشد یا به‌درستی پیکربندی نشده باشد، ممکن است مرورگر هشدارهای امنیتی را نمایش دهد که در این صورت متوجه می‌شوید ممکن است وب‌سایت امن نباشد.

با توجه به این نکات، شما می‌توانید به‌سادگی تشخیص دهید که آیا یک وب‌سایت از گواهینامه SSL استفاده می‌کند یا خیر.

۶ تکنیک‌ و ابزار امنیتی مکمل HTTPS

علاوه‌بر استفاده از پروتکل HTTPS، در این بخش ۷ تکنیک‌ و ابزار امنیتی را معرفی می‌کنیم تا با به‌کارگیری آن‌ها لایه‌های امنیتی بیشتری به وب‌سایت خود اضافه کنید.

HSTS (HTTP Strict Transport Security

HSTS یک سیاست امنیتی است که به مرورگرها دستور می‌دهد تنها از طریق ارتباطات HTTPS با وب‌سایت ارتباط برقرار کنند. این کار از حملات MITM و هدایت مجدد کاربران از یک اتصال امن HTTPS به یک اتصال غیرامن HTTP جلوگیری می‌کند.

CSP (Content Security Policy

CSP به وب‌سایت‌ها کمک می‌کند تا منابع معتبری که می‌توانند محتوا را بارگذاری یا اجرا کنند را تعریف کنند. این کار از حملات مبتنی بر اسکریپت مانند (XSS (Cross-Site Scripting جلوگیری می‌کند.

فایروال وب برنامه (WAF)

WAF به‌عنوان یک سد دفاعی بین وب‌سایت و اینترنت عمل می‌کند و از وب‌سایت در برابر حملات وب مانند SQL Injection، XSS و CSRF محافظت می‌کند.

اسکن آسیب‌پذیری و تست نفوذ

استفاده از ابزارهای اسکن آسیب‌پذیری و انجام تست‌های نفوذ به طور منظم برای شناسایی و رفع نقاط ضعف امنیتی قبل از اینکه توسط مهاجمین مورد استفاده قرار گیرند.

سیستم مدیریت محتوا (CMS) و افزونه‌های به‌روز

از اینکه سیستم مدیریت محتوا و هرگونه افزونه یا تم استفاده شده به‌طور منظم به‌روزرسانی می‌شوند مطمئن شوید تا از آخرین به‌روزرسانی‌های امنیتی بهره‌مند شوید.

استفاده از DNSSEC (DNS Security Extensions

DNSSEC امنیت سیستم نام دامنه (DNS) را با افزودن امضاهای دیجیتال به پاسخ‌های DNS بهبود می‌‌دهد. در نتیجه از جعل DNS و حملات مرتبط جلوگیری می‌شود.

با ادغام این تکنیک‌ها و ابزارهای امنیتی با HTTPS، می‌توانید امنیت وب‌سایت خود را به طور قابل توجهی افزایش دهید و از کاربران و داده‌های آن‌ها در برابر طیف وسیعی از تهدیدات آنلاین محافظت کنید.

آینده HTTPS و امنیت وب

آینده امنیت وب به‌شدت به گسترش و پیشرفت‌های فناوری‌هایی مانند HTTPS وابسته است. همانطور که با افزایش روزافزون تهدیدات سایبری و نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، اهمیت استفاده از پروتکل‌های امن مانند HTTPS بیش از پیش آشکار می‌شود، در آینده نیز می‌توان انتظار داشت که استانداردهای امنیتی جدیدتر و پیشرفته‌تری برای ارتقای امنیت و حفاظت از داده‌ها در برابر حملات پیچیده‌تر معرفی شوند.

در نهایت، آینده امنیت وب به تلاش‌های مشترک توسعه‌دهندگان، محققان امنیتی و کاربران برای ایجاد و حفظ یک فضای اینترنتی امن‌تر بستگی دارد.

کلام آخر

در پایان، امیدواریم که اکنون درک عمیق‌تری از اهمیت و کاربرد این پروتکل امنیتی داشته باشید. از اصول رمزنگاری پیچیده گرفته تا انواع گواهی‌های SSL و نحوه تایید هویت وب‌سایت‌ها، همه و همه بخش‌هایی از یک تصویر بزرگ‌تر هستند که امنیت دیجیتالی ما را در برابر تهدیدات روزافزون سایبری تضمین می‌کنند. انتقال از HTTP به HTTPS نه تنها یک گام اساسی در حفاظت از داده‌های حساس است، بلکه به‌عنوان یک عامل مهم در بهبود اعتماد کاربران و بهینه‌سازی سئو نیز شناخته می‌شود. پس بیایید با استفاده از HTTPS به عنوان یک استاندارد جهانی در امنیت وب، به سوی آینده‌ای امن‌تر در فضای دیجیتال گام برداریم.