در سال‌های اخیر پیوسته بر تعداد افرادی که از خدمات ارائه شده توسط استارتاپ‌ها بهره می‌برند افزوده شده و جامعه هر روز بیشتر از قبل به سمت پذیرش استفاده از پلتفرم‌های آنلاین حرکت کرده است. در دوران شیوع کرونا باز هم استارتاپ‌ها بودند که به میدان آمدند تا با راه‌حل های خلاقانه خود در یک بحران جهانی گره‌گشایی کنند. از جمله بسیاری از استارتاپ‌های حوزه سلامت، پزشکی و حتی مشاوره آنلاین تلاش کردند برای حفظ سلامتی و جان مردم بسیاری از خدمات خود را به صورت آنلاین در اختیار مردم قرار دهند. دولت هم همیشه سعی کرده حداقل در ظاهر نشان بدهد که پشتیبان استارتاپ‌ها است و در مسیر رشدشان از کمکی فروگذار نخواهد کرد. اما در جریان شیوع بیماری کرونا وزرات بهداشت صریحا اعلام کرده که با فعالیت استارتاپ‌های حوزه سلامت برای انجام تست کرونا در محل مخالفت است و دستور لغو این فرآیند را صادرکرده است.
قطعا هر راهکاری در راستای جلوگیری از تجمع افراد در جامعه برای پیشگیری از شیوع کرونا حائز اهمیت است اما سوال اینجاست چرا با وجود آمار بالای مرگ و میر در کشور بازهم وزرات بهداشت تصمیم گرفته خدمات آنلاین استارتاپ‌ها متوقف شود. در این خصوص وزارت بهداشت از نگرانی‌‍اش در رابطه با اجرای خودسرانه تست کرونا توسط مردم و فعالیت برخی آزمایشگاه‌های فاقد تاییده وزرات بهداشت در این حوزه خبر داد. در نهایت وزرات بهداشت تبلیغات در فضای مجازی را منوط به کسب مجوز از سازمان نظام پزشکی می‌داند.
توقف فعالیت استارتاپ‌ها به رفاه مردم کمک نمی‌کند
امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات هم در رابطه با مشکلات پیش آمده رویکرد انتقادی نسبت به وزرات بهداشت داشت و ضمن نکوهش ممنوعیت فعالیت استارتاپ‌ها گفت: «باید پروتکل‌هایی برای اعتبارسنجی فرآیندهای انجام شده درنظر گرفته شود اما بستن راه‌حلی نیست که به افزایش و رفاه سلامت عمومی کمک کند. این مساله در توزیع کالای بهداشتی نیز می‌توانست صورت بگیرد که انجام نشد در حالیکه می‌شد ماسک و الکل کمیاب را به ازای هر کد ملی به مقداری مشخص به مردم داد تا هم از مراجعه کردن آنها کمتر شود هم این بازار کنترل شود.»
اسنپ دکتر از بازیگران حوزه سلامت هم از محدودسازی‌های وزارت بهداشت بی بهره نبوده و در همین رابطه در روزهای اخیر گزارشی با عنوان «تخلفات پزشکی با معاینه آنلاین و تجویز دارو؛ دکتر اسنپ غیرقانونی است» منتشر شد. در زیر مروری بر دلایل وزارت بهداشت برای ممنوع کردن ادامه فعالیت این استارتاپ خواهیم داشت و در ادامه وبنا به جوابیه این استارتاپ در رابطه با اتفاقات پیش آمده پرداخته است.
برهان وزارت بهداشت برای محدودسازی استارتاپ‌ها چیست؟
طی مصاحبه‌ای که ایرنا با معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی داشته، جهانگیری در رابطه با فعالیت مجازی اسنپ دکتر در دوران شیوع کرونا معتقد است:«این سامانه هیچ مجوزی ندارد وفعالیت‌اش تخلف است چون نه از وزارت بهداشت و نه از سازمان نظام پزشکی مجوزی برای آن اخذ نشده است. دوم اینکه، درست نیست ما خدمات پزشکی را با خدمات دیگری مقایسه کرده و آنها را همانند آنها ارائه دهیم. به تازگی نامه‌ای برای ممنوعیت انجام آزمایش‌هایی که جزو خدمات این سامانه است ابلاغ شده تا پیگیریهای لازم انجام شود. البته چند سامانه دیگر نیز این تخلفات را انجام داده‌اند که به سرعت به آنها تذکر داده شد. این فعالیت‌ها قانونی نیست و مجوز لازم را ندارد و حتی اسنپ برای تبلیغی که انجام می‌دهد مجوز ندارد.»
جوابیه اسنپ دکتر
به گزارش وبنا، روابط عمومی اسنپ‌دکتر به منظور تنویر افکار عمومی در رابطه با مشکلات پیش آمده در چند سطر اینگونه توضیح داد:«شیوع کرونا بسیاری از معادلات جهانی را به هم زد و تغییرات عظیمی را در سبک زندگی افراد به وجود آورد که ممکن است تا سال‌ها ماندگار باشد. یکی از این تغییرات، استفاده از خدمات درمانی آنلاین بود که به یک‌باره در تمام دنیا مورد استقبال قرار گرفت. مردم برای کاهش حضور خود در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز پزشکی به تکنولوژی‌های جدید برای گفت‌و‌گوی تلفنی و آنلاین با پزشکان روی آوردند. در ایران نیز اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی این امکان را فراهم کردند تا در شرایطی که ترس از شیوع کرونا وجود دارد مردم بتوانند از متخصصان مشاوره بگیرند.
سازمان نظام پزشکی مرجع تشخیص قانونی بودن فعالیت استارتاپ‌های پزشکی نیست
اکنون معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگویی فعالیت اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی را (با چندین سال سابقه) غیرقانونی خوانده است. این اظهارنظر در حالی بیان شده که بر اساس قانون، این معاونت مرجع تشخیص قانونی بودن اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی نیست و مسئولیت این حوزه با مراجع ذیصلاح، از جمله معاونت حقوقی ریاست جمهوری، است. پیشتر نیز در بررسی یک اختلاف مشابه در مورد یکی از کسبوکارهای مشاوره آنلاین پزشکی، معاونت حقوقی، معاونت علمی و وزارت بهداشت تصمیم گرفتند که ادامه فعالیت کسب و کار بلامانع بوده و قانونی است. در بخشی از گفت‌وگو ایرنا با معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی درباره احراز هویت پزشکان اسنپ‌دکتر عنوان شده است که تنها پزشک بودن کافی نیست و باید صلاحیت کاری و اینکه پزشک می‌تواند در این شهر ویزیت انجام دهد مشخص شود.
توضیح اسنپ‌دکتر به این شرح است که خدمات مشاوره آنلاین پزشکی توسط پزشکان بدون نیاز به داشتن مطب فیزیکی، در سراسر ایران ارائه می‌شود و بدون محدودیت در دسترس عموم قرار می‌گیرد. بنابراین محدود ساختن پزشکان به فعالیت در یک شهر یا منطقه جغرافیایی با مفهوم مشاوره آنلاین و دسترس‌پذیری خدمات مشاوره پزشکی برای همگان در مغایرت است. امروزه پیوند پزشکی و تکنولوژی به سطحی رسیده است که پزشکان می‌توانند از طریق اطلاعات پزشکی بیمار، عمل جراحی از راه دور انجام دهند.
در اسنپ‌دکتر ارتباط کاربر با پزشک از طریق تماس تلفنی انجام می‌شود و کلیه شماره تلفن‌ها در زمان ثبت‌نام بررسی و صلاحیت‌سنجی شده‌اند. همچنین احراز هویت پزشکان و مشاوران اسنپ‌دکتر بر اساس قوانین تجارت الکترونیک و طی فرآیندهایی دقیق انجام می‌شود. در مورد ابهامات مطرح شده درباره صلاحیت کاری پزشکان اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی باید بیان کرد در صورتی که نظام پزشکی به شخصی مجوز طبابت می‌دهد نامبرده را صاحب صلاحیت برای مشاوره در امور پزشکی می‌داند و اعتبارسنجی او از قبل و طی فرآینده‌های موجود انجام شده است. کلیه پزشکان و مشاوران اسنپ‌دکتر گزینش شده‌اند و همگی عضو سازمان نظام پزشکی هستند و شماره نظام پزشکی آنها در پروفایلشان ثبت شده است. به طوری که می‌توانید برای اطمینان بیشتر اطلاعات درج شده در حساب کاربری پزشک را با اطلاعات موجود در وب سایت نظام پزشکی تطبیق دهید. صدور نسخه یکی دیگر از مسائل مورد بحث پیرامون فعالیت مشاوران آنلاین پزشکی است. بدیهی است در صورتی که احراز هویت پزشک مطابق قانون تجارت الکترونیک انجام شده باشد، مجاز به صدور نسخه است.
همچنین در این گفت‌وگو فعالیت اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی فاقد مجوز خوانده شده، این در حالی است که اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی با پزشکان، روانشناسان و آزمایشگاه‌های دارای صلاحیت و مجوزهای قانونی همکاری می‌کند. کلیه پزشکان دارای صلاحیت درمان هستند و نیاز به اخذ مجوز از وزارت بهداشت یا نظام پزشکی ندارد. گفتنی است که اقدامات لازم برای اخذ مجوز از سوی اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی به عمل آمده و فرآیندهای قانونی آن در دست انجام است. برابر ماده ۸۷ قانون نظام صنفی فعالیت در فضای مجازی مستلزم اخذ پروانه کسب از اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی است که چگونگی صدور آن برابر آیین‌نامه مواد ۲، ۱۲ و تبصره ذیل ماده ۸۷ تعیین شده است و برابر ماده ۹۶ مصوب ۱۳۹۲ کلیه قوانین مغایر لغو و بلااثر شده است. طبق همین قانون، کسبوکارهای اینترنتی می‌توانند فعالیت خود را پیش از اخذ مجوز آغاز و سپس اقدام به اخذ مجوز کنند.
در مشاوره آنلاین نظر دکتر به مثابه پیشنهاد است
همچنین در مورد نامه وزارت بهداشت مبنی بر ممنوعیت انجام آزمایش به وسیله اپلیکیشن‌های مشاوره آنلاین پزشکی، باید عنوان کرد که پاسخ این نامه به مسئولان ذی‌ربط ارائه شده و این موضوع از طریق وزارت بهداشت در حال پیگیری است.در نهایت فراموش نکنیم که در مشاوره آنلاین، نظر پزشک تنها یک پیشنهاد است و تصمیم نهایی را خود بیمار می‌گیرد. بنابراین مشاوره آنلاین پزشکی جایگزینی برای ویزیت حضوری پزشک نیست و اسنپ دکتر نیز هرگز چنین ادعایی نداشته است. بسیاری از پزشکان در سراسر دنیا امیدوارند تا با استفاده از سیستم‌هایی مانند خدمات مشاوره آنلاین و کاهش هزینه‌ها بتوانند یک سیستم درمانی باکیفیت و مقرون به صرفه را برای همه اقشار جامعه فراهم کنند. امیدواریم در ایران نیز با استفاده از خدمات پزشکی از راه دور بستر مناسبی برای سلامت همه افراد جامعه فراهم شود.»
