حمید رضا ششجوانی پژوهشگر و محقق حوزه کسب و کارهای فرهنگی با اشاره به اینکه مسوولیت مدیریت حضور کودکان و نوجوانان بسیار بزرگتر از توان حاکمیتی است، به ضرورت استفاده از نهادهای مدنی و تشکل های اجتماعی در این زمینه تاکید کرد.
حمید رضا ششجوانی پژوهشگر و محقق حوزه کسب و کارهای فرهنگی، به موضوع زیست نظام کسب و کارهای فرهنگی در حوزه فضای مجازی کودکان و مطالعاتی که در این حوزه انجام شده است، پرداخت.
وی توسعه و گسترش فعالیت زیست نظام های کسب و کار های فرهنگی را از اهداف فعالیت خود در این حوزه عنوان کرد و گفت: بر اساس مطالعاتی که دردنیا انجام شده است درآینده نزدیک، اقتصاد مبتنی بر صنعت به اقتصاد مبتنی بر فرهنگ تغییر جهت می دهد.
ششجوانی تصریح کرد: اقتصاد فرهنگ و دیجیتال در آینده در تقاطع هم قرار دارند و کسب و کارهای فرهنگی در حوزه کودکان می تواند بخشی از اقتصاد مبتنی بر فرهنگ در آینده باشند.
این پژوهشگر با اشاره به تحقیقی که در حوزه کودکان و فضای مجازی انجام شده است، گفت: این تحقیق که از ۸ هزار نفر در کل کشور انجام شد به این منظور بود که بدانیم نسبت کودکان با فضای مجازی به چه صورت است و به طور مثال متوجه شدیم که کودکان بین ۳ تا ۵ و ۱۲ تا ۱۴ سال چه میزان به گوشی های هوشمند دسترسی دارند.
وی افزود: این مطالعات و اطلاعات، مشاوره ای برای بزرگ شدن زیست نظام کسب و کارهای فرهنگی دیجیتال در حوزه کودکان است.
ششجوانی با بیان اینکه بر اساس این مطالعات ۹۷ درصد نوجوانان (۱۵ تا ۱۷ سال) در مراکز استان ها صاحب گوشی همراه هستند، گفت: نکته جالب اینکه نتیجه این مطالعات، به نتایج بسیاری دیگر از کشورها در این زمینه شباهت دارد.
وی به نسلی که دردنیا به نام نسل Z شناخته می شوند اشاره کرد و افزود: این نسل کسانی هستند که در زمان تولد آنها اینترنت وجود داشته است و عصر بدون اینترنت را تجربه نکرده اند و شیوه نگرش و رویکرد این نسل با تمام نسل های قبلی متفاوت است.
این محقق حوزه کودکان و اینترنت تاکید کرد: بر اساس تحقیقات، خیلی از رفتارهای نسل Z در ایران و به طور مثال آمریکا با هم شباهت دارد و همچنین در فیلیپین و ایران درصد بچه هایی که هم موبایل و هم تبلت دارند بسیار به هم نزدیک است و این نشان می دهد که ما در یک فرآیند جهانی هستیم که ناگزیر در این مسیر حرکت می کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که این وضعیت فرصت است یا تهدید، افزود: جواب به این سوال کمی پیچیده است، به دلیل اینکه تجربه بسیاری در این حوزه وجود ندارد و همه در مرز برخورد این وضعیت قرار داریم.
وی افزود: به دلیل اینکه شرکت های تجاری همیشه به دنبال سودآوری هستند ما قوانین صیانت از کودکان در فضای مجازی کشورهای مختلف را بررسی کردیم تا با تدوین مقررات در این حوزه کودکان و نوجوانان در این حوزه آسیب نبینند.
ششجوانی در ادامه به تجربیاتی که در کشورهای مختلف درباره استفاده کودکان از اینترنت وجود دارد اشاره کرد و گفت: یکی از روش ها، ایجاد محدودیت در دسترسی کودکان به اینترنت توسط دولت و والدین است که از این طریق کودکان با محدویت می توانند به فضای مجازی و اینترنت دسترسی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه دولت در این کشورها کمترین نقش و دخالت را دارد، گفت: تشکل های غیر دولتی، اجتماعی و والدین هستند که به صورت واسطه با دولت عمل می کنند.
این پژوهشگر تصریح کرد: در برخی کشورها نیز محدودیت برای کودکان اعمال نمی کنند اما کودکان در یک سیستم آموزشی و تربیتی از ابتدای تولد قرار دارند که در صورت دسترسی آنان به اینترنت هم والدین نگرانی از این نظر ندارند و در حقیقت جامعه به نحوی از این کودکان مراقبت می کند.
ششجوانی ۲
این پژوهشگر به استفاده یکسان بزرگسالان و کودکان از فیلترشکن در ایران اشاره کرد و افزود: در بین بچه های ۱۲ تا ۱۸ سال ایران، همچنان شبکه اجتماعی محبوب، تلگرام و بعد از آن اینستاگرام است در صورتی که تصور ما با توجه به فیلتر تلگرام، چیز دیگری بود و زمانی که کودکان به فیلتر شکن دسترسی داشته باشند امکان کنترل وجود ندارد.
وی به میزان نگرانی والدین ایرانی درباره استفاده کودکان خود از گوشی و تبلت نیز اشاره کرد و افزود: والدین ایرانی در رابطه با استفاده کودکان ۳ تا ۵ سال خود نگرانی از بابت استفاده از اینترنت ندارند و از ۶ سالگی دغدغه والدین آغاز می شود و تا ۱۸ سالگی با افزایش سن کودک، دغدغه والدین نیز افزایش پیدا می کند و البته هر چقدر تحصیلات والدین بیشتر بوده دغدغه آنان نیز کمتر شده است.
ششجوانی به تقسیم بندی کودکان بین ۳ تا ۵، ۶ تا ۱۱، ۱۲ تا ۱۴ و ۱۵ تا ۱۷ سال در این مطالعات اشاره کرد و گفت: ۸۰ درصد والدین برای کودکان ۶ تا ۱۱ سال خود از نظر اینکه در فضای اینترنت با چه کسانی آشنا می شوند و چه عکس و فیلم هایی می بیند، نگرانی دارند.
وی افزود: ۷۵ درصد والدین برای کودکان ۱۲ تا ۱۴ سال از نظر استفاده از سایت های غیر اخلاقی نگرانی دارند که مادران بیشتر از پدران در این باره نگرانی دارند.
محقق حوزه کودکان درباره راهکاری که باید برای دسترسی کودکان به فضای مجازی و اینترنت در ایران اجرا شود نیز توضیح داد: باید در این حوزه آگاهی افراد و بخصوص والدین را افزایش دهیم و از برخورد های سلبی و محدود کننده استفاده نشود و زیرساخت محتوایی مناسب این سنین فراهم شود.
وی افزود: در این حوزه باید از خلاقیت ها و ظرفیت های نهادهای مدنی استفاده کنیم اما مشکلات بسیاری برای فعالیت کسب و کارها و ظرفیت های نهاد های مدنی در این زمینه وجود دارد.
ششجوانی به ۷۰ کسب و کار فرهنگی که در حوزه کودکان در فضای مجازی فعالیت می کنند اشاره کرد و گفت: نوع فعالیت این کسب و کارها به همراه مدل تجاری و نحوه فعالیت آنها را بررسی کردیم و این مطالعه با هدف اینکه بتوانند مدلی برای کسب و کارها دیگر باشد، منتشر شده است.
وی با تاکید به اینکه دیگر نمی توان با صدور دستور از بالا مشکلات این حوزه را مرتفع کرد، افزود: مسائل مربوط به زیست نظام کودک بسیار بزرگتر از توان حاکمیتی است و تمام مسوولیت ها در این حوزه را دولت و حاکمیت نمی تواند انجام دهند و نهاد های مدنی، صنوف و والدین باید بخشی از این مسوولیت را عهده دار شوند و غیر از این امکان موفقیت در این حوزه وجود ندارد.
این پژوهشگر در پاسخ به سوالی درباره وضعیت کسب و کارهای حوزه کودکان در یک سالی که از رونمایی سند برنامه اقدام وزارت ارتباطات در توسعه فضای مجازی کودک و نوجوان می گذرد نیز گفت: در یکی دو سال گذشته کسب و کارهای حوزه کودکان در فضای مجازی رشد ۱۰ درصدی را تجربه کردند و حتی اپراتورهای بزرگ این حوزه نیز فعالیت هایی را در این حوزه آغاز کرده اند.
ششجوانی درباره اقداماتی که در دستگاه ها و سازمان دولتی در این حوزه انجام شده ادامه داد: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اقدامات در حد گفتمان سازی انجام شده است و تا این حد نیز مطلوب است و اگر بتوانیم نهادهای عمومی مانند شهرداری ها را نیز درگیر این موضوع کنیم نتیجه بهتری به دست می آید.
وی کپی رایت را یکی از مشکلات اصلی کسب و کارهای تولید محتوای حوزه کودک عنوان کرد و افزود: قانون فعلی کپی رایت مربوط به سال ۱۳۴۸ است که همان هم به درستی رعایت نمی شود و در این رابطه لایحه جامع حقوق مالکیت ادبی و هنری بیش از یک دهه به دلیل روند کند قانون گذاری در کشور، هنوز به تصویب نرسیده است.
ششجوانی در پایان با اشاره به اهمیت سرمایه گذاری در حوزه کودکان، گفت: تمام مطالعات توسعه نشان می دهد که سرمایه گذاری در حوزه آموزش کودکان به مراتب از بسیاری از حوزه های دیگر نتایج بهتری برای توسعه ایران دارد.
منبع: مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
