پلتفرم شتابدهنده مجازی وینوهاب عصر روز گذشته (۱۸ اسفند ماه) در یک رویداد اینترنتی فعالیت خود را به‌صورت رسمی آغاز کرد. پلتفرم شتابدهنده مجازی وینوهاب تمامی خدمات شتاب‌دهی به استارتآپها را از صفر تا صد به‌صورت اینترنتی و مجازی انجام می‌دهد. این پلتفرم که از امروز شروع به فعالیت می‌کند پذیرای تیم‌های استارتآپی خواهد بود. همچنین هزینه ورودی تیم‌ها به این شتابدهنده مجازی یک میلیون تومان در نظر گرفته شده و هزینه ورودی برای استارت‌آپ‌هایی که از مناطق کم برخوردار هستند رایگان خواهد بود. رئیس سازمان فناوری اطلاعات در این رویداد مشکل اصلی استارتآپها را روابط بین‌الملل عنوان کرد.
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات در پنلی که با عنوان بررسی چالش‌های کسب‌وکار‌های نوپا و مشکلات استارتآپها به منظور رونمایی از این شتابدهنده برگزار شده بود در پاسخ به این سوال که چه چالش‌هایی پیش پای استارتآپها وجود دارد گفت: «مشکل اصلی استارتآپها در روابط بین‌الملل است.» ناظمی در توضیح این که چرا روابط بین‌الملل از اهمیت بالایی برخوردار است گفت: «اولین ویژگی مهم یک استارت‌آپ مقیاس‌پذیر بودن آن است. مقیاس‌پذیری هم برای یک استارت‌آپ وقتی به مشکل برمی‌خورد که جامعه مقیاس به نقطه سربه‌سر مورد نظر برای سودآوری نرسد.»
به عقیده ناظمی، اگر استارتآپها نتوانند به خارج از مرزها رفته و به‌صورت بین‌المللی سرویس‌دهی کنند با شکست مواجه خواهند شد. او با اشاره به استارت‌آپ‌هایی مانند فیلیمو یا نماوا که سرویس استریم ویدئو ارائه می‌دهند گفت: «این استارتآپها با کمترین تغییرات می‌توانند به خارج از ایران نیز سرویس‌دهی کنند. اگر نتوانند سرویس‌دهی کنند به‌مرور زمان نسبت به شرکت‌هایی که مقیاس بزرگ‌تری دارند در نقطه ضعف قرار میگیرند.» به گفته ناظمی اگر شرکت‌های استارتآپی ایرانی تا دو سال آینده نتوانند خارج از مرز‌های کشور فعالیت کنند، بازار‌ها به حد اشباع خواهد رسید و احتمالا بسیاری با شکست روبه‌رو خواهند شد.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، در مورد ویژگی دیگر روابط بین‌الملل استارتآپها پول هوشمندی است که سرمایه‌گذاران خارجی با خود به کشور می‌آورند. او در این خصوص توضیح داد: «پولی که سرمایه‌گذار خارجی می‌آورد، دانش قبلی، شبکه ارتباطی-اجتماعی و سرمایه‌های نمادین به همراه خود دارد.»
او با اشاره به دوران پس از برجام و پول کمی که از طریق سرمایهگذاری خارجی وارد استارت‌آپ‌های ایران شد گفت: «همان سرمایهگذاری اندک منجر به پیدایش شرکت‌های بزرگ امروزی شد و این‌ها فرصت‌هایی است که امروز از دست داده‌ایم.»
طبق گفته‌های ناظمی، دسترسی به تکنولوژی دیگر اهمیت نهفته در روابط بین‌الملل استارتآپها است. او در مورد اهمیت استفاده از زیرساخت‌های از پیش آماده گفت: «بسیاری از زیرساخت‌های مورد نیاز استارتآپها به‌صورت جهانی ارائه می‌شود و به دلیل مقیاس پایین، منطقی وجود ندارد که آنها را به‌صورت داخلی تهیه کنیم. یک اپلیکیشن موبایل حداقل از ۲۰ تا ۳۰ API خارجی استفاده می‌کند و به‌جز برخی موارد امنیتی مانند نقشه، منفعت اقتصادی ندارد که این‌ها را در داخل تهیه کنیم.»
ناظمی مشکل اصلی استارت‌آپ‌های ایرانی را مشکل در روابط بین‌الملل عنوان کرد.
ناظمی در پاسخ به این سوال که مسئول فراهم کردن روابط بین‌الملل برای استارتآپها چه کسانی هستند گفت: «روابط بین‌الملل یک بخش از یک کل نیست. بحث انتخابی است که نهاد‌های متولی روابط خارجه باید این‌ها تسریع کنند. توان مذاکره با طرف خارجی و انتقال پول به طرف خارجی مواردی هستند که در حال حاضر هیچ‌کدام امکان‌پذیر نیست.» او افزود: «چنین مواردی در حیطه اختیارات سازمان فناوری اطلاعات و یا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست و ما اینجا تنها می‌توانیم خواسته خود را در این زمینه عنوان کنیم و از سیاست‌گذاران بخواهیم که به این موضوع نیز توجه کنند.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات در خصوص ظرفیت‌سازی برای استارتآپها توضیح داد: «ما می‌گوییم مشکل اصلی استارتآپها در روابط بین‌الملل است اما آیا اگر فردا تحریم‌ها برداشته شد همه استارتآپها می‌توانند به خارج از کشور بروند؟ مشخصا نه.» او ادامه داد: «برای این کار ابتدا باید ظرفیت‌سازی داخلی ایجاد کرد. اولین گام از ظرفیت‌سازی داخلی، داشتن یک گزارش ارزیابی بی‌طرفانه از وضعیت اکوسیستم و بازار داخلی از سوی یک نهاد بین‌المللی است.» ناظمی اعلام کرد که در همین راستا با سازمان ملل متحد همکاری‌هایی را انجام دادند تا این ارزیابی از وضعیت ایران صورت بگیرد. او افزود: «در ادامه گام دوم ایجاد یک نهاد بین‌المللی مشترک است که ما این کار را با همکاری کشور‌های آذربایجان، ترکیه و روسیه انجام دادیم و امیدواریم به ایجاد مرکزی همکاری‌های تکنولوژیکی بین این ۴ کشور باشد.»
ناظمی در ادامه به تقسیم‌بندی اکوسیستم‌های مختلف در دنیا پرداخت و گفت: «در دنیا چند مدل اکوسیستم وجود دارد، یک مدل اکوسیستم چین و آمریکاست که با توجه به مقیاس و ابعاد اقتصادی و جمعیتی که دارند با تمام اکوسیستم‌های دیگر متفاوت‌اند. به همین قابل الگوبرداری و کپی‌برداری نیستند.» او در این خصوص به ارائه مثال‌هایی پرداخت و گفت: «اگر گوگل در چین مسدود است و سرویس‌های مشابه چینی جایگزین آنها شده است باید در نظر داشت که با جمعیتی که این کشور دارد، این کار صرفه اقتصادی و توجیه دارد. » به گفته ناظمی، متاسفانه در کشور کسانی که اطلاعات کافی در این زمینه را ندارند با خواندن یک خبر در روزنامه و مجله در مورد رفتار چین در حوزه تکنولوژی، توهم کپی‌برداری و الگوبرداری از آن به سرشان می‌زند اما واقعیت این است که در اقتصاد پلتفرمی غیر از درآمد، مساله اصلی تعداد کاربر است که باید به نقطه سر به سر برسد. مثلا یک موتور جست‌وجو برای داشتن صرفه اقتصادی حداقل باید ۴۰۰ میلیون کاربر داشته باشد.»
ناظمی در ادامه دسته‌بندی اکوسیستم‌ها به اکوسیستم کشور‌های صنعتی بزرگ اشاره کرد و گفت: «کشور‌هایی که در صنایع متداول خود توانسته‌اند سهم جهانی داشته باشند در این دسته قرار میگیرند. برای مثال آلمان و فرانسه در این دسته قرار دارند که وضعیت آنها برای ما قابل توجه است.»
به گفته ناظمی دسته سوم که اغلب اکوسیستم‌های مابقی در این دسته قرار میگیرند، اکوسیستمی است که خودش را در زنجیره ارزش جهانی تعریف می‌کند. او به عنوان مثال از کشور ارمنستان نام برد و توضیح داد: «استارت‌آپ‌های ارمنستانی یک ایده را پیدا و آن را در کیک استارتر ثبت میکنند. برای ایده خود تامین سرمایه جمعی انجام می‌دهند و بعد به کشور‌هایی مانند آمریکا و فرانسه می‌روند و ایده خود را پیاده‌سازی میکنند.» او در ادامه توضیح داد: «در این کشور‌ها اکوسیستمی مانند آنچه در کشور ما است وجود ندارد. و اکوسیستم ایران از تمامی این‌ها مستثنی است. ما آنقدر بزرگ هستیم که یک سری از بازار‌ها را برای خود داشته باشیم و از طرف دیگر آنقدر بزرگ نیستیم که یک سری دیگر از بازار‌ها را برای خود داشته باشیم.»
آنطور که ناظمی توضیح داد، به همین دلیل است که در ایران پلتفرم‌های خدماتی خوبی وجود دارد. اما مشکل این پلتفرم‌ها این است که سودآوری آنها وابسته به درآمد و میزان توان مصرفی جامعه است. وقتی کاربر توان مالی کافی نداشته باشد غذای آنلاین هم سفارش نمی‌دهد و با تاکسی اینترنتی هم جابه‌جا نمی‌شود. ناظمی در انتها توضیح داد اطراف کشور ایران پر است از کشور‌هایی که اکوسیستم آنها در دسته سوم قرار دارد و با ظرفیت‌هایی که اکوسیستم استارتآپی ایران دارد می‌توانیم جاذب تیم‌ها و ایده‌های آنها باشیم.
پدرام سلطانی: اقتصاد ایران، بزرگ‌ترین اقتصاد خارج از سازمان جهانی تجارت است. عکس از تابناک
پدرام سلطانی، رئیس هیات‌مدیره شرکت پرسال نیز در خصوص شرایط کشور برای صادرات خدمات و محصولات استارتآپها به خارج از کشور گفت: «رقابت بین استارتآپها در دنیا، رقابت در مقیاس و اندازه است. شرکت‌ها تلاش میکنند که سهم بازار خود را بزرگ‌تر کنند تا امکان رقابت داشته باشند. برای این کار استارتآپها نیاز دارند تا بازار بزرگ‌تری از بازار ملی خود را هدف قرار دهند.» او افزود: «متاسفانه در کشور ما این اهمیت به اندازه لازم درک نشده وگرنه ما تمام تلاش خود را می‌کردیم که مرزها را برای تجارت کالا و خدمات باز کنیم.»
به گفته سلطانی، اقتصاد ایران، بزرگ‌ترین اقتصاد خارج از سازمان جهانی تجارت است که از ترجیحات تعرفه‌ای این سازمان در حوزه تجارت کالا، خدمات و سرمایهگذاری بهره‌مند نیست.
ژوبین علاقه‌بند، مدیرعامل گروه سرمایهگذاری لیان در خصوص این که آیا سرمایه‌گذار‌ها روی استارت‌آپ‌هایی که کاملا آنلاین تشکیل شده‌اند و دارایی‌های فیزیکی مانند ملک ندارند هم سرمایهگذاری میکنند یا خیر گفت: «نگاه سنتی سرمایه‌گذاران حداقل در این چندسال اخیر کاملا تغییر کرده و شاید هنوز هم سرمایه‌گذارانی باشند که به دارایی‌های قابل رویت یک کسب‌وکار برای سرمایهگذاری نگاه کنند اما غالب سرمایه‌گذاران دیگر چنین نگاهی ندارند و ارزش آفرینی و مقیاس‌پذیری یک کسب‌وکار اولویت اصلی و مهم هر سرمایهگذاری است.» به گفته او گروه سرمایهگذاری لیان کاملا آمادگی این را دارد که روی استارت‌آپ‌هایی که به‌صورت مجازی فعالیت میکنند و شاخص‌های لازم برای جذب سرمایه را دارند سرمایهگذاری کند.
علاقه‌بند در مورد شرایط دورکاری تیم‌های استارتآپی گفت: «کرونا باعث شد تا بسیاری از کسب‌وکار‌ها از جمله استارت‌اپ‌ها از راه دور و به واسطه اینترنت به فعالیت‌های خود ادامه دهند. این موضوع یک سری مزایایی را به وجود آورد که حتی بعد از کرونا هم قابل ادامه دادن است.»
ژوبین علاقه‌بند: گروه سرمایهگذاری لیان آمادگی دارد که روی استارت‌آپ‌هایی که به‌صورت مجازی فعالیت میکنند سرمایهگذاری کند.
او در خصوص تجربه دورکاری در شرکت اسنپ نیز توضیح داد: «سال گذشته اوایل اسفند بود که دفتر اسنپ تعطیل شد و تمامی اعضای تیم دورکار شدند و هنوز پس از گذشت یکسال دفتر باز نشده و همچنان تیم دورکاری می‌کند.» به گفته او در همین دوران دورکاری تیم اسنپ، بسیاری از رکورد‌های تعداد سفر و آمار‌های رشد و توسعه شکسته شده و پیش می‌رود. آنطور که علاقه‌بند توضیح داد، بعضی از دپارتمان‌ها تصمیم گرفته‌اند که برای همیشه به‌صورت مجازی و آنلاین کار را پیش ببرند.
مهران داوودی، مدیرعامل استارت‌آپ ملک‌رادار، که به‌صورت مجازی و آنلاین در این پنل حضور داشت، در خصوص چالش‌ها، مزایا و معایب دورکاری تیم ملک‌رادار از ابتدای فعالیت این استارت‌آپ گفت: «ملک‌رادار از همان ابتدای شروع فعالیتش که به ۴ سال پیش باز می‌گردد و کرونایی هم در کار نبود، ریموت کار می‌کرد و هنوز هم هیچ دفتر فیزیکی نداریم و کل تیم ۶۰ نفره ملک‌رادار شامل تیم برنامه‌نویسی، محصول، پشتیبانی و فروش به‌صورت ریموت کار میکنند.» به گفته داوودی، شروع کار ریموت برای یک استارت‌آپ همزمان چالش‌ها و مزایای زیادی دارد. یکی از چالش‌های ریموت کار کردن از نگاه مدیرعامل ملک‌رادار، کمبود مهارت‌های نرم و مهارت‌های ارتباطی اعضای تیم است. او معتقد است در یک رابطه کاری حضوری و رودررو، نداشتن این مهارت کمتر به چشم می‌آید اما در یک تجربه دورکاری افرادی که این توانایی را نداشته باشند بیشتر به مشکل برمی‌خورند.
مدیرعامل ملک‌رادار: شروع کار ریموت برای یک استارت‌آپ همزمان چالش‌ها و مزایای زیادی دارد. عکس از هفته‌نامه شنبه
داوودی دلیل این که برای توسعه ملک‌رادار چالش‌هایی از این دست را تحمل کرده اینطور توضیح داد: «من معتقدم در شهر‌های مختلف ایران استعداد‌های بسیار زیادی وجود دارد که ما از استفاده کردن از آنها محرومیم.» او به عنوان مثال به یکی از برنامه‌نویسان تیم ملک‌رادار اشاره کرد و گفت: «حامد یکی از برنامه‌نویسان ما است که تا ۵ سال پیش حتی گوگل را هم نمی‌شناخت و به کار چوپانی مشغول بود اما با رسیدن اینترنت به شهر محل سکونتش، توانسته راه جدیدی برای پیشرفت خود پیدا کند و ما هم در ملک رادار این امکان را برای او فراهم کردیم که به تیم ما کمک کند.» او افزود: «ما تا پیش از این شانس استفاده از حامد و حامد‌ها را نداشتیم اما امروز با کمک اینترنت این امکان به وجود آمده است.»
منبع: پیوست
