به گزارش هفته نامه شنبه نهمین دوره جشنواره وب و موبایل ایران ۲۸بهمن ماه سال جاری برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که در عمر ۹ ساله‌اش، هم آورده‌های زیادی داشته و هم همواره حواشی بسیاری در موردش مطرح بوده.
از بحث‌های مربوط به داوری‌ها گرفته تا متهم‌شدن جشنواره به اینکه دورهمی طیف خاصی است. در میزگردی که در دفتر «شنبه» برگزار شد، میلاد احرام‌پوش، شایان شلیله، رضا الفت‌نسب، شهرام شریف و اکبر هاشمی، سردبیر شنبه به بررسی جوانب مختلف این جشنواره پرداختند.
شلیله به شدت حمایت مالی از جشنواره را انکار می‌کند و احرام‌پوش می‌گوید که بارها به خاطر بی‌پولی جشنواره در خطر تعطیلی بوده است. از دیگر موارد مطرح شده در این میزگرد میتوان به نقد شهرام شریف نسبت به زیاد بودن بخش‌های جشنواره‌ها و جوایز اشاره کرد که معتقد است تعداد زیاد جوایز، اعتبار جشنواره را زیر سوال می‌برد.
رضا الفت‌نسب هم از حضور اهالی شب‌نامه در جشنواره استقبال می‌کند و تعامل با نهادهای تصمیم‌گیر دولتی را برای بقای این حوزه ضروری می‌داند. هر چند شهرام شریف معتقد است که حضور بعضی از آدم‌های این نهاد در مقام کارشناس و سخنران و مخالفان اینترنت آزاد، استقلال جشنواره را زیر سوال می‌برد.
نخستین سوال می‌تواند نقبی باشد به اهدافی که شما از برگزاری چنین جشنواره‌ای داشته‌اید. آن هم در سال‌هایی که فضای وب بیشتر در وبلاگ‌نویسی خلاصه میشد و کمتر مفهومی با عناوینی چون کسبوکارهای آنلاین، ویسی و… مواجه بودید؟
احرام‌پوش: هدف از برگزاری جشنواره سوالی است که بارها و سال‌ها برای خودمان هم مطرح بوده و جوابی که بین خودمان معمولا به آن رسیده‌ایم، این بوده که فضایی ایجاد کنیم برای حضور سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فارسی تا جدا از بحث رقابتی که با هم دارند، بهتر دیده شوند. هم از طرف همکاران خودشان و هم از طرف سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند.
یکی دیگر از اهداف ما بالابردن سرعت رشد این حوزه بود. رشدی که در سال‌های بعد در ایران دیدیم. چه در زمینه استفاده از گوشی‌های هوشمند و چه در زمینه دسترسی به اینترنت همراه. همین رشد نشان می‌دهد که جشنواره توانسته به این سرعت رشد کمک کند. از طرفی گسترش اینترنت و افزایش استفاده از گوشی‌های همراه می‌تواند به پربارترشدن جشنواره کمک کند.
شلیله: وقتی جشنواره برای اولین بار و در سال ۸۷ برگزار شد، فضایی به نام فضای استارت‌آپی مانند آنچه امروز وجود دارد، در کشور نداشتیم. در آن زمان حدودا ۲۰ تا ۳۰ سایت مشهور در ایران داشتیم که مورد مراجعه همه افراد بودند. افراد بسیاری هم وبلاگ‌نویس بودند؛ یعنی کسب‌وکاری برای درآمدزایی در فضای وب وجود نداشت. در آن زمان ما و تعدادی وبلاگ‌نویس معروف و دارندگان سایت‌ها جمع‌های دورهمی داشتیم. به همین دلیل نخستین دوره جشنواره وب بیشتر یک دورهمی بود. به ۲۰ تا ۳۰ نفر گفتیم بهترین سایت‌های مورد نظرشان را معرفی کنند و آنها را منتشر کردیم. سال دوم و سوم همراه شد با رشد و توسعه فضای وب و اینترنت در ایران. در این سال‌ها جشنواره رشد خوبی داشت. یکی از اهداف اصلی ما معرفی‌کردن وب‌سایت‌ها به عموم مردم بود. چون سایت‌های فارسی خیلی ضعیف بودند و نیاز به معرفی داشتند.
چه الگویی برای برپایی این جشنواره داشتید؟
شلیله: سال اول و دوم الگویی نداشتیم اما از سال سوم سعی‌مان بر این بود که وبی‌آواردز را مد نظر داشته باشیم و جشنواره را براساس آن برگزار کنیم.
نخستین دوره جشنواره در سال ۸۷ با حضور ۵۰ سایت برگزار شد. الان و بعد از گذشت ۸ سال در نهمین دوره‌اش با بیش از ۱۵هزار شرکت‌کننده برگزار خواهد شد؛ یعنی رشدی ۳۰۰برابری داشته. اما این رشد کمیت را نشان می‌دهد. از طرفی شما قصد داشتید به رشد این فضا کمک کنید. رشدی که بحث کیفیت را هم دربرمیگیرد. خود شما فکر می‌کنید در کنار این رشد کمی چه تاثیر کیفی بر کسبوکارهای آنلاین داشته‌اید؟
شلیله: شاید مشخصا و براساس چند پارامتر مشخص نتوانیم در مورد درصد تاثیر کیفی جشنواره بر فضای وب ایران و رشداستارت‌آپ‌ها صحبت کنیم اما اتفاقی که افتاده این است که ما رشد کمی را شاهد هستیم. ولی واقعا شاید جشنواره نتواند به رشد کیفی سایت‌ها و کسب‌وکارها کمک کند. چون هستند سایت‌هایی که یک سال شرکت می‌کنند و حتی برنده هم میشوند اما سال بعد حتی وجود ندارند. وظیفه این جشنواره بیشتر معرفی این فضا برای حضور صاحبان کسب‌وکارهاست؛ یعنی پیام اصلی این جشنواره در واقع همین بوده که فضای وب، فضایی جدی برای حضور و راه‌اندازی کسب‌وکار است.
احرام‌پوش: چیزی را که من در میان توسعه‌دهندگان دیده‌ام این بوده که وقتی سایت یا نرم‌افزاری را به عنوان برتر انتخاب می‌کنیم، آنها می‌توانند آن را به عنوان الگو قرار دهند. وقتی پارامترهای داوری را خلاقیت و محتوا و… در نظر می‌گیریم، توسعه‌دهندگان هم می‌بینند که ما فاکتورهای موفقیت یک کسب‌وکار را برای داوری در نظر گرفته‌ایم بنابراین راه انتخاب را برای آنها هموار می‌کنیم. بخش دیگری از کار ما این است که حتی عموم مردم هم با اصطلاحات مربوط به سایت‌ها و نرم‌افزارها آشنا میشوند. به نظر من رشد کمی نشان‌دهنده رشد این فضا در ایران است.
شریف: من فکر می‌کنم جشنواره وب یکی از ماندگارترین نهادهای جایزهای در سال‌های اخیر ایران بوده است. ارزش بالایی دارد و همین که در بخش خصوصی کار می‌کند، ارزشش چندین برابر می‌شود. چون افرادی زمان خود را برای جشنواره‌ای صرف می‌کنند که همیشه هم طلبکارهای زیادی دارد. بنابراین این جشنواره در نفس خود ارزشمند است. اما نکته این است که این جشنواره دیگر مانند ۹ سال پیش نیست و امروز برایش سر و دست می‌شکنند. حتی سایت‌ها مردم را با اهدای جایزه به رای‌دهی در جشنواره وب تشویق می‌کنند؛ یعنی کسب‌وکارها اعتبار و ارزش جشنواره را می‌دانند. از نظر کیفی یکی روال اجرایی جشنواره است که به نظر می‌رسد حداکثر تلاش در این حوزه صورت گرفته است. اما به نظر من برگزارکنندگان می‌توانند مدل‌هایی را برای کیفی‌ترشدن جشنواره در نظر بگیرند. مثلا کمتر شدن بخش‌هایی که جایزه می‌گیرند، می‌تواند کیفیت جشنواره را افزایش دهد. چون تعداد زیاد بخش‌ها افت ارزش جشنواره را در پی دارد. مثلا اسکار سالانه تنها ۵۰جایزه می‌دهد و همین امر بر ارزش جوایزش افزوده است. اما بخش‌های زیاد جشنواره ارزش جوایز را کم کرده است.
احرام‌پوش: امسال در بخش سایت‌های فارسی دو بخش را کاهش داده‌ایم و در بخش وب‌سایت‌های فارسی ۸۱بخش داریم. اما در حوزه نرم‌افزارهای موبایلی سال گذشته ۱۳جایزه داشتیم امسال ۷ بخش اضافه کرده‌ایم.
شریف: ببینید، حتی مدت زمانی که برای اهدای جایزه هم صرف می‌کنید، بسیار طولانی است و نشان می‌دهد که باید راهکارهایی پیدا کنید که این بخش‌ها را کم کنید. شاید نباید براساس کتگوری جایزه بدهید، چون معمولا بر تعداد کتگوری‌ها اضافه می‌شود. آیا جشنواره وب کماکان می‌خواهد این روند افزایش را ادامه دهد؟
شلیله: ببینید، وبی‌آواردز پنج سال پیش بیش از ۱۱۰گروه داشت و سال گذشته ۲۵۰ گروه شده بود. دید من این است که اگر قرار است تاثیر بزرگ و مهمی داشته باشیم باید افراد بیشتری را وارد گود کنیم. هر کسی که هر سال برگزارکننده جشنواره بوده، پیشنهاد داده که مثلا ۸۰ گروه بشود ۱۸گروه تا ارزش و اعتبار جشنواره افزایش یابد. اما تاثیری که جشنواره می‌خواهد داشته باشد، چیست؟ سوال این است که طبق حرف شما آیا در فضای وب ایران بلوغ کامل به دست آمده که مثلا ۲۰ سایت را معرفی کنیم و بگوییم همه بشوند مانند اینها که بهترین هستند؟ ما به این بلوغ نرسیده‌ایم. بنابراین اگر جوایز را کم کنیم، تاثیرگذاری جشنواره را به شدت پایین آورده‌ایم و من با کم‌کردن جوایز مخالفم. شاید باید گروه‌ها را تغییر دهیم. مثلا امسال گروه استارت‌آپ‌های حوزه حمل‌و‌نقل را داریم که سال گذشته در گروه خودرو حضور داشتند اما امسال مستقل شدند و از ترندهای بالای‌مان هم هستند.
به نظر می‌رسد که بعضی گروه‌ها را میتوان ادغام کرد؟ مثلا سرگرمی با سبک زندگی.
شلیله: این کار گفتنش آسان است اما در مقام عمل بسیار دشوار است. این دو موردی که اشاره کردید به لحاظ تکنیکی با هم فرق دارند. خیلی‌ها فکر می‌کنند بعضی از گروه‌ها را میتوان با هم ادغام کرد. مثلا فرهنگ و هنر. به‌عنوان مثال ۲۰۰سایت فرهنگی داریم و ۲۰۰سایت هنری. در این حوزه نمی‌توانیم این دو را از هم جدا کنیم اما پیام‌ها و ایمیل‌های زیادی به دست ما می‌رسد که می‌گویند ما هنری نیستیم و فرهنگی هستیم یا فرهنگی نیستیم و هنری هستیم؛ یعنی روی همین یک مورد که ادغام شده اعتراض‌های زیادی وجود دارد. در حوزه ادبیات هم همین مشکل را داریم. چون ما شعر و داستان و… را یکی می‌کنیم اما باز اعتراض‌هایی وجود دارد.
شریف: به نظر من وقتی شما به دنبال تاثیرگذاری مهم و بزرگی در حوزه وب ایران هستید، اما تعداد زیادی جایزه می‌دهید، تاثیرگذاری کاهش می‌یابد. به‌طوری که روز بعد از برگزاری جشنواره هر سایتی را باز می‌کنید، در جشنواره بوده و جایزه هم گرفته!
شلیله: باید در نظر داشته باشیم که وبی‌آواردز در فضای بلوغ‌یافته‌ای حضور دارد. مثلا روز قبل از جشنواره، رویدادی را برگزار می‌کند و جوایز را می‌دهند و برنده‌ها روز بعد با تندیس در جشنواره شرکت می‌کنند و بازنده‌ها هم می‌آیند. اما در ایران وقتی نام برنده را اعلام می‌کنیم، بقیه سالن را ترک می‌کنند که چرا برنده نشده‌اند.
شریف: زمان جشنواره خیلی طولانی است و اگر کسی سالن را ترک می‌کند بیشتر به خاطر خستگی است.
شلیله: در ایران هر کس برنده شود از جشنواره تعریف می‌کند و اگر سال دیگر برنده نشود، از جشنواره بد می‌گوید. وبی‌آواردز در سال ۲۰۱۶، ۳۷۸ کتگوری و برنده داشت. اما در ایران ما تنها برای بخش‌هایی جایزه تعیین می‌کنیم که تعدادشان به حد نصاب قابل توجهی رسیده باشد. یک سال گروه عکاسی را در بخش فرهنگی قرار دادیم و بعد دیدیم که می‌تواند بخشی مجزا باشد.
احرام‌پوش: در بحث ادغام باید به این مسئله توجه کنیم که سایت‌ها از یک جنس باشند. مثلا اگر سرگرمی را با سبک زندگی ادغام کنیم، دانستنی‌ها و آشپزی با جوک در یک کتگوری قرار می‌گیرند.
مثلا تخفیفان در خرید گروهی برنده می‌شود، در بخش سبک زندگی هم همینطور. این اتفاق چرا رخ می‌دهد؟
احرام‌پوش: وبسایت و نرم‌افزار موبایلی متفاوت هستند و احتمالا تخفیفان با وب‌سایتش در گروه خرید گروهی برنده شده و با نرم‌افزارش در بخش سبک زندگی. ما مانند گروه‌بندی کافه‌بازار عمل می‌کنیم و با همان گروه‌ها در جشنواره ما حضور دارند. همچنین بازار هم ممکن است کششی نداشته باشد برای خرید گروهی. کافه‌بازار هم براساس معیار گوگل‌پلی واپ‌استور دسته‌بندی شده است. هر کدام از سایت‌ها نرم‌افزار خود را هم دارند.
هاشمی: من با نکته‌ای که شهرام شریف اشاره کرد، موافق هستم. من هم این برداشت را دارم که همه کسانی که در حوزه وب کار می‌کنند، برنده جشنواره وب هستند. مثلا به سایت بانک سرمایه یا بانک سامان هم که مراجعه کنیم، می‌بینیم که برنده جشنواره وب شده‌اند. توضیحی که می‌دهید پذیرفتنی است اما باید قبول کنیم که اینجا ایران است و باید متناسب با شرایط ایران صحبت کنیم. توجه کنید که اگر جشنواره فیلم فجر هم می‌خواست برای همه ژانرهای سینمایی جایزه جداگانه تعیین کند، باید چند ده جایزه اهدا می‌کردند. اما آنها چارچوب کانتنت حرفه‌ای تعریف کرده‌اند که مثلا در مورد سایت‌ها همسئو یا یوایکس می‌تواند پایه یک چارچوب حرفه‌ای باشد. شما بیشتر محتوایی بررسی می‌کنید. ببینید در حوزه فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا ۲۰سال است که فیلم می‌سازد و مثلا دوبار سیمرغ گرفته ولی اگر ژانر جداگانه‌ای به نام دفاع مقدس وجود داشت، حتما ۲۰سیمرغ گرفته بود و شاید دیگر ارزشش برایش به اندازه این دو سیمرغش نبود. من فکر می‌کنم الان جشنواره رقابت عامی است که همه به آن راه دارند.
شریف: اگر تعداد جوایز جشنواره کاهش یابد و مثلا بشود ۲۰جایزه و مثلا جایزه‌ها براساس نوآوری‌ها باشد نه محتوایی.
شلیله: ما سال پنجم یا ششم بود که کاهش گروه‌ها را داشتیم و تا ۳۰گروه را کاهش دادیم اما نارضایتی‌ها چندین برابر شد.
شریف: واکنش‌ها طبیعی است. به نظر من با کم‌کردن جایزه‌ها ارزش جایزه را افزایش می‌دهید.
شلیله: فکر کنم سال چهارم بود که بخشی را برای ایده تجاری جدید قرار دادیم. چون بسیاری از سایت‌ها فروشگاه بودند و خلاقیت کم بود. یا در دوره‌های پنجم و ششم بخشی داشتیم که به سایت‌ها براساس یوایکس نمره می‌دادیم. حتی یک سال میلاد احرام‌پوش در بخش وبلاگ برنده شد اما برای اینکه متهم نشویم به ناداوری، برنده اعلامش نکردیم و سال بعد از آن وبلاگ‌نویس‌ها را حذف کردیم چون در سال سوم و چهارم جشنواره حدود ۳۰وبلاگ طراز اول در ایران داشتیم که خودشان هم داوران جشنواره بودند و در هر صورت یکی از آنها برنده میشد. بنابراین برای اینکه متهم نشویم که به خودمان جایزه داده‌ایم و برای کم‌کردن حاشیه‌ها، این بخش را حذف کردیم.
هاشمی: اگر بحث حاشیه باشد، وقتی تنوع جایزه‌ها زیاد شود، طبیعی است که پورتفلیوها جایزه‌های بیشتری در همه رشته‌ها بگیرند و بعد این اتهام به وجود می‌آید که جشنواره وب، جشنواره فلان پورتفولیو است.
شلیله: هیچگاه نبوده و نخواهد بود.
هاشمی: اگر تخفیفان جایزه نرم‌افزاری بگیرد، دیجی‌کالا در رسته دیگری برنده شود و… طبیعی هم است چون مثلا پورتفلیو سرآوا بیشترین نرم‌افزار و سایت‌ها را دارد و جوایز بیشتری هم دریافت می‌کند اما مخاطب یا نمی‌خواهد این مسئله را هضم کند یا فکر می‌کند جوایز دوستانه اهدا شده‌اند و جو بدی ایجاد می‌شود.
شلیله: ما نمی‌خواهیم به خاطر جوسازی آدم‌ها تصمیم بگیریم.
هاشمی: من می‌خواستم برگردم به همین مسئله که پس چرا به خاطر جوسازی مثلا بخش وبلاگ را حذف کردید. به نظر من باید بر یک موضع خاص بایستید. مثلا اگر کسی به جشنواره فیلم فجر معترض باشد، مسئولان جشنواره کاری به این حواشی ندارند و سال بعد کارشان را ادامه می‌دهند. باید ثباتی در داوری جشنواره وجود داشته باشد. پیشنهاد من این است که اگر کلی جایزه بدهید، تعداد جوایز کاهش می‌یابد و شما هم مانیفست خود را ارائه داده‌اید. اگر کسی سبک شما را قبول نداشته باشد، شرکت نمی‌کند.
شریف: مدل‌های مختلف داوری را اجرا کرده‌اید و به این مدل رسیده‌اید که خود شرکت‌کننده‌ها داوری کنند. اما اگر افرادی با تخصص بهتر و بیشتر داوری کنند، کیفیت جشنواره افزایش می‌یابد. چون شرکت‌کننده‌ها ممکن است به هر دلیلی به رقبای خود رای نداده و به دوستان خود رای بدهند. اما داوری که شرکت‌کننده نیست می‌تواند کمک بیشتری بکند.
احرام‌پوش: در بخش نرم‌افزارهای موبایلی جشنواره وب داوران علمی اپ‌ها را بررسی می‌کنند و داوری در حوزه موبایل نسبت به وب سخت‌تر است. ما در دوره‌های مختلف براساس پارامترهای مختلف داوری داشته‌ایم و عملا همه مدل‌ها را تست کرده‌ایم.
داوران را براساس چه متر و معیارهایی انتخاب می‌کنید؟
شلیله: همه کسانی که سایت ثبت‌شده دارند، می‌توانند در داوری جشنواره شرکت کنند. این مدل داوری از دوره ششم متداول شد که نسبت به دوره‌های چهارم و پنجم کمترین انتقاد از طرف عموم مردم را در پی داشته است.
استفاده از چنین روشی در داوری، در واقع پاسخ دادن به چه انتقاداتی بوده است؟ چون برخی معمولا برگزارکنندگان جشنواره را به پاسخگو نبودن متهم می‌کنند.
شلیله: انتقادهای زیادی وجود داشت که مثلا چرا این سایت انتخاب شده و فلان سایت انتخاب نشده؟ در حالی که ما بین ۳۰ تا ۱۳۰ داور داشتیم؛ یعنی به نوعی همه طراحان خوب وب در ایران در میان داوران دیده می‌شدند ولی باز اعتراضاتی وجود داشت. چون بهترین داوران همان بهترین طراحان سایت‌های مختلف در ایران هم بودند، چون همه طراحان طراز یک و دو که در رای‌دهی و داوری شرکت می‌کردند، بهترین سایت‌های ایران را هم طراحی کرده بودند. خود این مسئله هم مشکلاتی ایجاد می‌کرد. برای رفع این مشکل دو قانون جدید به کار بردیم و سایت‌هایی را که در کتگوری و پنل هر داور قرار داشت، به او برای داوری نشان نمی‌دادیم. حتی تجربه‌ای را دو سال پیش داشتیم که می‌گفتیم هر داور در یک کتگوری خاص رای دهد. مثلا یک داور تنها در حوزه نشریات رای دهد ولی باز خیلی سلیقه‌ای میشد چون عملا هر سایت را سه یا چهار نفر انتخاب می‌کردند. اما مدلی که الان از آن استفاده می‌کنیم، دقیقا مدل وبی‌آواردز است.
الان چند نفر به‌عنوان داور در جشنواره شرکت می‌کنند؟
شلیله: سال گذشته حدود ۱۵۰۰نفر به‌عنوان داور حضور داشتند که به طور میانگین ۱۵۰ تا ۲۰۰رای می‌دهند.
هاشمی: چرا اسامی داوران منتشر نمی‌شود؟
شلیله: وقتی دوهزار نفر به عنوان داور شرکت کرده‌اند، ما اسامی دوهزار نفر را منتشر کنیم؟
هاشمی: بله. چه اشکالی دارد؟
الفت‌نسب: همه می‌توانند داور باشند و اعلام اسامی مسئله خاصی را ثابت نمی‌کند.
احرام‌پوش: داوران همان افرادی هستند که به‌عنوان دارنده سایت در این فضا حضور دارند؛ یعنی کافی است که کسی سایتی ثبت شده داشته باشد تا بتواند به‌عنوان داور در جشنواره شرکت کند و رای دهد.
هاشمی: با توجه به ابهاماتی که معمولا در مورد داوری‌های جشنواره عنوان می‌شود و حاشیه‌هایی که در این باره وجود دارد، به نظر می‌رسد که بهتر است شفافیت بیشتری داشته باشید.
شلیله: عرض کردم که هر کسی که سایتی ثبت کرده می‌تواند رای دهد؛ یعنی ما روی داور خاصی با دیدگاه خاصی تمرکز نداریم. اما برای روشن‌تر شدن وضعیت داوری می‌توانیم آمارهای بیشتری را حتی روی سایت قرار دهیم. مثلا حتی ما می‌توانیم آمار مربوط به اینکه چه کسی به چه سایتی رای داده یا چه تعداد رای داده را منتشر کنیم.
شریف: به نظر من داوری تنها مشکل این جشنواره نیست و مشکلات معمولا به خود داور برمی‌گردد و نه برگزارکنندگان. من فکر می‌کنم اگر داوری تخصص داشته باشد، کمک بیشتری به جشنواره می‌کند اما برگزارکنندگان جشنواره در سال‌های قبل به مدل‌های کم‌حاشیه‌تر فکر کرده‌اند و بنابراین بیشتر به دنبال استفاده از روش‌هایی برای کم‌کردن معترضان هستند.
شلیله: قبل از هر چیزی باید به مدل‌هایی با قابلیت اجرایی فکر کنیم. مثلا ما ۲۵۰۰شرکت‌کننده داریم. من چه هیات تخصصی یا چند نفر را انتخاب کنم که این تعداد وبسایت را بررسی کنند؟ چون در این صورت هم باز این سلیقه افراد محدودی است که اعمال می‌شود و باید این تعداد از وبسایت را بین داوران تقسیم کنیم.
شریف: این مسئله هم راهکار دارد. می‌توانید گروهی انتخاب و تعیین کنید که فیلترهای اولیه را اعمال کنند و برای سایت‌هایی که از این فیلترها عبور می‌کنند، گروه داوری تخصصی‌تر را انتخاب کنید. مثلا جشنواره فیلم جوان هر ساله چند هزار فیلم را بررسی و داوری می‌کند اما در سطوح مختلف.
شلیله: و دیگر در این نوع داوری هیچ‌گونه قصد و غرضی وجود ندارد؟ دیگر هیچ حاشیه‌ای در موردشان وجود ندارد؟
شریف: نه نه. هدف این نیست که هیچ نقد و حاشیه‌ای وجود نداشته باشد.
نقد حتما وجود دارد، چون اگر شما همه هدف‌تان را معطوف به کم‌کردن حاشیه‌های جشنواره کنید، شاید در نهایت جشنواره قربانی همین رفتار خود شما شود. چون در هر صورت نقد و نکوهش ممکن است وجود داشته باشد.
شلیله: ببینید، وقتی وبی‌آواردز بعد از ۱۶سال به این نتیجه رسیده که هر کسی که در این حوزه سابقه دارد و در آمریکا و کانادا در این فضا کار می‌کند، به‌عنوان داور انتخاب می‌کند، ما چرا باید به سراغ اختراع دوباره چرخ برویم. مدل جهانی داوری هم همین است که ما در پیش گرفته‌ایم چرا ما باید در کشورمان به دنبال داوری تخصصی برویم که شدنی نیست.
هاشمی: فرهنگ وبی‌آواردز را ما در کشورمان داریم؟
شلیله: نه نداریم اما باید اینقدر این رویه را ادامه بدهیم تا فضا حرفه‌ای‌تر شود کما اینکه انتقادات طی سال‌های اخیر کمتر شده. اگر ما برای همین جشنواره پیش رو بیش از ۲۵۰۰سایت را در اختیار ۲۵ داور قرار دهیم که هر کدام ۱۰۰سایت را بررسی کنند، از کجا معلوم که رقیب اینتورک در ۱۰۰سایت خود من قرار نگیرد؟ ما فضایی را در کشورمان دنبال می‌کنیم که شاید ۱۰سال دیگر جا بیفتد. در سطح جهان ۳۰سال پیش اینترنت فراگیر شده و ۱۵سال بعد از آن وبی‌آواردز برگزار شده است. حالا اینترنت چه زمانی به ایران آمده و جشنواره وب ایران چه زمانی راه افتاده است؟ به این اختلاف زمانی توجه کنید. الان ما نمی‌توانیم مانند ۸سال پیش برای این جشنواره زمان و انرژی بگذاریم. به نظر من جشنواره وب با همه خوبی‌ها و بدی‌هایش حداقل ۵سال از مارکت ایران جلوتر است. ما زمانی گروهی به نام کارآفرینی را در سایت جشنواره قرار دادیم و تندیس کارآفرینی به برندگان دادیم که اصلا چین اصطلاحاتی هنوز در ایران متداول نبود. فکر کنم جشنواره سوم یا چهارم بود که ما این واژه‌ها را روی سایت قرار دادیم و جشنواره به ترویج این اصطلاحات جدید در فضای کسب‌وکار ایران پرداخت. ما هدف‌مان تاثیرگذاری بر این فضا بوده و فکر می‌کنم توانسته‌ایم تاثیرگذار باشیم.
جناب الفت‌نسب، شما به‌عنوان دبیر انجمن کسبوکارهای اینترنتی فعالیت می‌کنید و دو سال است که مسئولیت برگزاری جشنواره وب با شما بوده، مشکلاتی را که جناب شلیله اشاره کردند، با تفصیل بیشتری بگویید.
الفت‌نسب: من انتقادات را قبول دارم و فکر می‌کنم جا دارد که اصلاحاتی در روند داوری‌ها انجام شود. آقای شلیله برایش مهم است که حاشیه‌های جشنواره را کاهش دهد. البته انتقادات عجیب و غریب هم کم نیست. حتی پیش آمده که به صورت فیزیکی به برگزارکنندگان حمله‌ور شده‌اند که چرا به ما جایزه نداده‌اید. من پیشنهاد دادم که جشنواره وب را در کل ایران برگزار کنیم. مثلا پنج نقطه را تعیین کنیم در مناطق مختلف ایران و جشنواره وب را به آن جاها هم ببریم؛ یعنی از تیرماه شروع کنیم و تا بهمن‌ماه ۵ استان را برویم. چون این نقد هم وجود دارد که چرا همه رویدادهای بزرگ در تهران برگزار میشوند.
یعنی منظورتان این است که با این طرح میتوان داوری‌ها را در سطح منطقه‌ای انجام داد که در این صورت تعداد زیادی ریزش می‌کنند و به نوعی تعدادی به مرحله نهایی در تهران می‌رسند.
الفت‌نسب: بله و فکر می‌کنم این می‌تواند راهکار موثری باشد چون با آقای شلیله موافقم که می‌گوید داوری کردن چند هزار سایت کار بسیار مشکلی است. بنابراین، این راهکار تاحدودی از حجم کار می‌کاهد.
درآمد جشنواره الان از کجا می‌آید؟
الفت‌نسب: دو سال است انجمن این جشنواره را برگزار می‌کند و برای برگزاری اسپانسر می‌گیرد.
هزینه‌های برگزاری این جشنواره معمولا چه مواردی را دربرمیگیرد؟
الفت‌نسب: اجاره سالن، تهیه تندیس و… گاه تخفیف‌ها و اسپانسرهایی داریم که مثلا ممکن است سالن را به جای ۳۰ میلیون تومان، ۱۲میلیون تومان به ما اجاره بدهند. مثلا سال گذشته تا ۵۰ میلیون تومان صرف برگزاری جشنواره شد. مشکلات دیگری هم داریم. مثلا امسال حاشیه‌های زیادی به خاطر شب‌نامه داشتیم. افراد زیادی هستند که فکر می‌کنند جشنواره وب مجوز ندارد. در حالی که ما این کار را انجام داده‌ایم تا حواشی کم شود. با نهادهای زیادی مذاکره کردیم که این جشنواره قرار نیست مشکلی به‌وجود بیاورد. یکی دیگر از مشکلات نبود منابع مالی پایدار برای جشنواره است.
شلیله: در حال حاضر حداقل ۳۰ ویسی در اکوسیستم داریم که ۵ ویسی بزرگ بین‌شان وجود دارد. از این تعداد سال گذشته همگی برندگانی در جشنواره داشتند اما هیچ‌کدام کمک مالی به جشنواره نکردند. ما همیشه برای برگزاری جشنواره مشکل مالی داشته‌ایم. درحالی‌که رویداد بزرگی در سطح جهانی برگزار می‌کنیم با مهمانان خارجی بسیار و در نهایت آنچه برای ما می‌ماند حواشی زیادی است که ما را متهم به درآمدهای کلان از این جشنواره می‌کنند.
هاشمی: فکر می‌کنید چرا وی‌سی‌ها از جشنواره حمایت مالی نمی‌کنند؟ به نظرتان آنها فعالیت فرهنگی را هزینه‌ای می‌دانند که فایده‌ای برای‌شان ندارد؟
شلیله: هم اینکه درک نمی‌کنند و هم اینکه متاسفانه همگی برنده میشوند و هر سال هم تندیس می‌گیرند،چون روی بهترین‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. اجازه بدهید من در اینجابه شما بگویم که چرا این تصور ایجاد شده که هزینه‌های جشنواره را سرآوا می‌پردازد. ببینید پنج سال اول که اصلا سرآوا نبود. سال ششم اوج قدرت جشنواره بود و بالای ۹۰درصد سایت‌ها لوگوی جشنواره را گذاشته بودند صفحه اول‌شان. این سال همزمان بود با سرمایه‌گذاری من روی اینتورک سرآوا و سرمایه‌گذاری محسن ملایری روی آواتک. کم‌کم مفهوم ویسی هم رواج پیدا کرد و جشنواره وب هم در اوج بود و تنها ویسی موجود در اکوسیستم هم سرآوا بود. بنابراین من هم اگر بیرون از این گود بودم، ناخودآگاه این تصور برایم ایجاد میشد که همه این سازوکارها را سرآوا سامان می‌دهد.
هاشمی: من فکر می‌کنم برای اینکه این تصویر را عوض کرده و حاشیه‌ها را کم کنید، به سراغ بامیلو یا اسنپ و آوردن‌شان در جشنواره رفته‌اید؟
شلیله: نه. پارسال نت‌برگ بود و دیجی‌کالا و امسال یکی از کارهای اصلی‌ام این بوده که چهره‌های تکراری را خط بزنم. دیجی‌کالا خیلی خوب است و ۸ دوره هم برنده شده و امسال هم برنده می‌شود و از راه درست هم برنده می‌شود. یا نت‌برگ و تخفیفان؛ هر دوره که هر کدام نیامده، یکی دیگر برنده شده. یا در گروه حمل‌و‌نقل شهری به نظر شما چه کسی برنده می‌شود؟ سایت سرویس تاکسی ۱۳۳؟ نه صد درصد اسنپ با اختلاف برنده می‌شود و همین الان همه ما را برای این میزگرد اسنپ به اینجا آورده است. وزن برندها مشخص است و تقلبی در کار نیست. در سال ششم جشنواره، استارت‌آپ‌ها هم رشد زیادی داشتند و سرآوا هم مشهور شده بود. در جامعه ما این دید وجود دارد که اگر شرکتی یا برندی چند میلیون تومان مثلا برای آگهی هزینه کند، درج‌کننده آگهی دیگر بنده آن شرکت است. این تفکر زمان می‌برد تا عوض شود.
شریف: معمولا حرف‌و‌حدیث‌های زیادی در مورد جشنواره وب وجود دارد. شما سال گذشته کسی را به جشنواره آورده بودید و به نوعی در مقابل آن حرف و حدیث‌ها و حاشیه‌ها قرار دادید که در این اکوسیستم خوشنام نیست. این برای من و آدم‌های وب جالب نبود. شما در واقع کسی را به جشنواره آورده بودید که مخالف اینترنت آزاد در ایران است.
شلیله: آن کسی که شما از او صحبت می‌کنید یعنی آقای مومنی‌نسب، طی سال‌های چهارم و پنجم جشنواره و در سخت‌ترین شرایط امنیتی کشور یعنی حدود سال ۸۹ پای برگزاری جشنواره ایستاد.
شریف: پای چه چیزی ایستاد؟
شلیله: پای صدور مجوز برگزاری جشنواره. اگر امضای او نبود، نمی‌توانستیم جشنواره را برگزار کنیم با این شعار که آواتارهای فضای وب به آدم‌های واقعی و صاحب کسب‌وکار تبدیل شده‌اند. بله، با بخشی از اینترنت و استفاده از آن مشکل دارد اما از این جشنواره هم حمایت کرده است.
الفت‌نسب: اصلا چرا چنین آدمی نباید به جشنواره بیاید و اتفاقا پشت تریبون هم قرار بگیرد؟
شریف: منظورم این است که جشنواره وب نباید تریبون این آدم‌ها بشود. چون جشنواره وب اعتبار بخش خصوصی را دارد، اعتبار بچه‌هایی را دارد که در فضای وب فعال هستند و در این فضا زحمت کشیده‌اند و آزاد فکر کرده‌اند و وابسته به دولت و ارگان و نهاد خاصی نیستند.
شلیله: این چیزی نیست که بتوانیم با قاطعیت در موردش حرف بزنیم. همین آدم در سال چهارم سخنرانی کرد و تمام سالن او را هو کردند و کسی به حرفش گوش نداد اما پارسال برایش دست زدند.
شریف: پارسال به این دلیل برایش دست زدند که علیه یک جریان مخالف فضای وب حرف زد. من می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که این مسئله برای جشنواره وب خوب نیست که آدم‌هایی را بیاورد که درست است به نفع ما حرف می‌زنند اما اساسا به نفع اکوسیستم حرف نمی‌زنند. هر چند در دوره‌های سخت مجوز جشنواره را صادر کرده باشند که وظیفه‌اش بوده.
شلیله: من در ایران با همه شرایط خاصش زندگی می‌کنم. بنابراین می‌توانم بگویم که این فرد می‌توانست حمایتی نکند و مجوز را صادر نکند.
الفت‌نسب: من معتقدم که جشنواره وب و موبایل ایران باید صدای مخالف را هم منعکس کند. چون هستند نهادهایی که جشنواره را در دسته و راسته خاصی قرار می‌دهند و حتی در جلسه‌ای به من می‌گفتند کلمه ایران را خط بزنید چون شما دسته و رسته خاصی هستید و همه ایران را دربرنمی‌گیرید. به نظر من دیالوگ‌های موافق و مخالف باید برقرار شود و اگر نشود به ایجاد شب‌نامه منجر می‌شود. من بارها با مخالفان صحبت کرده‌ام و نتیجه مثبت بوده. به نظر من نباید جشنواره را به آدم‌های خاصی محدود کنیم.
شریف: به نظر من محدودیت نیست. شما باید در جشنواره از آدم‌های خاص این حوزه استفاده کنید. مثلا در بخش کنفرانس کمافی‌السابق می‌توانید از کارشناسان خوبی دعوت کنید.
شلیله: این انتقادی که الان شما مطرح می‌کنید، سال چهام جشنواره وب هم مطرح بود البته از سمت وبلاگ‌نویس‌ها و ژورنالیست‌ها چون می‌گفتند الان فیلترینگ دست این فرد است. اما صاحبان کسب‌وکار و آنهایی که با فیلترشدن، بیزینس‌شان نابود میشد، از ما تشکر هم کردند و از این بابت خوشحال بودند.
شریف: پس بچه‌های شب‌نامه را هم به جشنواره وب دعوت کنید.
شلیله: من بسیار خوشحال می‌شوم که بیایند و ببینند که ما آدم فضایی نیستیم اما نمی‌آیند. یکی از پیشنهادهای من این بوده که شب‌نامه را در جشنواره پخش کنیم. چرا نقد شب‌نامه تنها در پایگاه‌های بسیج انجام می‌شود؟ چرا نباید در جشنواره وب حضور داشته باشند و حرف همدیگر را بشنویم؟
شریف: من هم موافقم که پخش شود و نقد و بررسی شود.
شلیله: برای نقدش خود آنها هم باید باشند.
شریف: من هم با دیالوگ موافقم اما می‌گویم در زمان محدود جشنواره باید از آدم‌های شاخص این حوزه استفاده کنید.
شلیله: اینها شاخص هستند.
شریف: وقتی شما آدم‌های شاخص ضداینترنت را به‌عنوان سخنران به جشنواره بیاورید، این پیام را به مخاطب منتقل می‌کنید که می‌خواهید از این افراد برای جشنواره اعتبار بیاورید.
الفت‌نسب: همه ما ایرانی هستیم و همگی سهمی از حرف زدن داریم. بنابراین نباید برای حضور افراد فیلتر بگذاریم. وقتی با آنها حرف می‌زنیم و مثلا می‌گوییم برای رحلت یک شخصیت مذهبی در مراسمی بنر گذاشتیم، باورشان نمی‌شود. آنها الان اعتقاد دارند که اشتباه کرده‌اند که خودشان ساخته‌اند و خودشان هم نقد کرده‌اند. آنها هم معتقدند که باید با هم حرف می‌زدیم.
جناب الفت‌نسب، سوالی که از شما دارم این است که آیا انجمن برای خودش این رسالت را قائل است که بعد از برگزاری جشنواره کسبوکارهای منتخب را پیگیری کند یا با همکاری سازمان‌های دولتی حمایت‌هایی از آنها بکند؟
الفت‌نسب: ۱۰۰درصد. سال گذشته با مرکز توسعه تجارت الکترونیک صحبت کردیم که هر کسی که در جشنواره برنده می‌شود، تسریعی برای گرفتن نماد اعتماد در کارش بشود. ما در انجمن مشکلات این حوزه را تا جایی که بتوانیم حل می‌کنیم و مثلا در مسیر دانش‌بنیان شدن به آنها کمک می‌کنیم.
شلیله: بزرگ‌ترین کمکی که دولت طی این سال‌ها به ما کرده این بوده که در کارمان دخالت نکرده است؛ یعنی بهترین کار ممکن را کرده. فقط در سال ششم وزارت ارشاد کمک مالی اندکی به جشنواره کرد. البته ما کمک دولتی نمی‌خواهیم. من معتقدم که ۱۰۰درصد باید مستقل بمانیم. ما تاکنون دبیرخانه دائم نداشته‌ایم چون پول نداشته‌ایم ولی باز هم معتقدیم که باید مستقل عمل کنیم.
هاشمی: نکته پایانی اینکه خیلی‌ها می‌گویند سایت جشنواره تعاملی نیست؛ یعنی سایتی که داوری می‌کند، جایی برای اظهار نظر و داوری مردم در نظر نگرفته یا اشکالات زیادی در سایت به چشم می‌خورد.
شلیله: ما خودمان هم می‌دانیم که این سایت اشکالاتی دارد و اگر مردم ۳۰ باگ در آن می‌بینند خودمان ۳۰۰باگ می‌بینیم. اما کسی هم برای کمک به ما و مثلا ارتقای سایت آستین بالا نزده و کمکی به ما نکرده.
کاش می‌توانستم شرکت کنم
جشنواره وب و موبایل ایران با قراردادن دو جایزه یکی به انتخاب داوران و دیگری به انتخاب مردم، بیش از جشنواره یا رویداد دیگری در ایران خود را در معرض نقد و بررسی و انتقاد مردم قرار داده است. از آنجایی که مخاطبان این جشنواره نیز اغلب نسل جوان و موبایل‌شناس و وب‌دیده هستند، علاوه‌بر نظراتی مانند خوب است، خوشم آمد، عالی بود، خسته نباشید، کاش می‌توانستم شرکت کنم و… نقدهای آمار جالب توجهی هم نسبت به این جشنواره دارند. بعضی بدون هیچ تعارفی می‌گویند: بدم آمد، بد است. دلیل اینکه چرا بدشان آمده را هم نمی‌گویند. بعضی هم رضایت کامل دارند اما باز هم نمی‌گویند چرا و به چه دلیل رضایت دارند.
اما از این نطقه نظرات کلی که بگذریم، هستند افرادی که نکته‌های قابل توجهی بیان می‌کنند که می‌تواند مورد توجه برگزارکنندگان این جشنواره قرار بگیرد. یکی از کاربران به نام وحید برای ما نوشته که تعداد رای‌ها مشخص نیست. ما نمی‌دانیم چه کسی چقدر رای آورده و بنابراین چیزی نمی‌گویم. توجه به این نقد جالب توجه می‌تواند شفافیت ساز وکار جشنواره را در سال‌های بعد افزایش دهد. این نقطه نظر را چندین کاربر دیگری نیز به آن پرداخته‌اند و به نظر می‌رسد از جمله موارد مهمی است که مغفول مانده است. کاربر دیگری نوشته که بهتر بود تقسیم‌بندی بهتر انجام میشد و توضیحات و امکانات سایت کامل‌تر توضیح داده میشد. این نقد در ادامه همان نقدهایی قرار می‌گیرد که سایت جشنواره را ضعیف دانسته و آن را در خورد جشنواره‌ای به قدمت و اهمیت جشنواره وب نمی‌دانند.
کاربر دیگری به نام سام البته نظر جالبی دارد و خواهان در نظر گرفتن جایزه برای رای‌دهندگان شده و گفته چون جایزهای در کار نبوده بنابراین رای نداده است. یکی دیگر از کسانی پیامی در مورد جشنواره وب ارسال کرده می‌گوید: وقتی مکانیزم آرای مردمی مشخص نیست، هیچ وبسایتی تا آخرین لحظه جایگاه خودش را نمی‌داند و خیلی راحت میتوان با تقلب و کدنویسی ساده رای فیک درست کرد و جایگاه اول را به‌دست آورد. کاربر دیگری خواستار برگزاری جشنواره‌های بیشتری در زمینه موبایل است تا از این طریق آگاهی مردم در مورد کیفیت موبایل‌ها افزایش یابد.
جشنواره وبی‌ها و نرم‌افزارها
از سال ۱۳۸۷ تاکنون ۸ دوره این جشنواره برگزار شده است. این جشنواره توسط پایگاه خبری وب‌سایت‌های ایران (وبنا) و شایان شلیله پایه‌گذاری شده است. جشنواره وب ایران از دوره هفتم توسط انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی ایران برگزار می‌شود و نهمین جشنواره وب و موبایل ایران توسط این انجمن و همکاری مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار خواهد شد. جشنواره نرم‌افزارهای موبایل ایران جشنواره‌ای برای انتخاب بهترین نرم‌افزارهای موبایل فارسی‌زبان است. از سال ۱۳۹۱ تاکنون ۴دوره این جشنواره برگزار شده است. این جشنواره توسط میلاد احرام‌پوش و محسن براتی پایه‌گذاری شده است. جشنواره موبایل ایران از دوره هفتم با جشنواره وب ایران ادغام و این دو جشنواره تحت برند جشنواره وب و موبایل ایران کار خود را ادامه دادند.
داوری‌ها
نوع داوری‌های جشنواره وب به این صورت است که هر بخش یک برنده به انتخاب داوران متخصص دارد و یک برنده به انتخاب مردم. در تمام ادوار این جشنواره همیشه اعتراض‌هایی به داوری‌ها وجود داشته و در موارد بسیاری هم برندگان به انتخاب داوران و مردم با هم یکی نبوده‌اند. به‌طور کلی داوری جشنواره وب ایران در پنج مرحله انجام می‌شود؛ ۱. کمیته ثبت آثار ۲. داوری اولیه ۳. اعلام کاندیداها ۴. رای‌گیری مردمی ۵. اعلام برندگان. داوران جشنواره وب ایران سایت‌هایی را که در مرحله داوری اولیه به‌عنوان کاندیدا انتخاب شده‌اند از نظر محتوا، ساختار و مسیر، طراحی دیداری، کارکرد، تعامل، تجربه کلی بررسی می‌کنند و امتیاز می‌دهند. وبسایتی که بیشترین امتیاز را داشته باشد به‌عنوان برگزیده هیات داوران معرفی می‌شود. داوری در بخش نرم‌افزارهای موبایل نیز براساس پارامترهای کاربردپذیری، تجربه‌کاربری، محتوا، خلاقیت و برنامه‌نویسی بوده و بر همین اساس بهترین نرم‌افزارهای سال انتخاب میشوند. تعداد داوران از دوره اول جشنواره افزایش چشمگیری داشته است. به این صورت که جشنواره یکم ۲۵داور داشت. این تعداد در دوره‌های دوم و سوم به ترتیب به ۳۰ و ۳۵نفر افزایش یافت. سایت‌های منتخب دوره چهارم توسط ۷۷داور انتخاب شدند و در دوره پنجم ۱۴۶نفر سایت‌های برگزیده را انتخاب کردند. علاوه‌بر برگزیدگان داوران، همه سایت‌ها و نرم‌افزارهای ثبت‌نام‌شده در بخش مردمی جشنواره وب و موبایل ایران شرکت می‌کنند. در این بخش جایزه به سایت یا نرم‌افزار موبایلی داده می‌شود که بیشترین رای را از طرف کاربران کسب کرده باشد.
