• صندوق سرمایه گذاری خصوصی با سرمایه میلیاردی وارد عرصه کسب و کارهای اینترنتی شد.
• یکی از بانک های خصوصی معتبر صندوقی را برای سرمایه گذاری در استارتاپ های آی تی احداث نمود.
• فرزند یکی از کارخانه داران بزرگ ایرانی یک استارتاپ اینترنتی راه انداخته است.
• یکی از سایت های بانکی-مالی توسط یکی از شرکت های معتبر فعال در اینترنت خریداری شد.
• یکی از فروشگاه های اینترنتی معتبر چندین میلیارد تومان ارزش گذاری شد!
• …

اخیرا شایعات زیادی در فضای حرفه ای کسب و کارهای اینترنتی در حال پخش شدن است. همگی این اخبار چه درست و چه غلط یک پیام دارند. سرمایه های بخش خصوصی در حال ورود به استارتاپ های اینترنتی هستند.

اگر چه منبع موثقی برای تایید این اخبار وجود ندارد و محافظه کاری سرمایه گذاران برای پخش این اخبار تا حدودی قابل درک است اما حتی اگر برخی از این اخبار صحت داشته باشند، نوید روزهای بهتری را به همراه خواهند داشت.

اما برای اینکه این شایعه ها به واقعیت بپیوندند و هر روز شاهد اخبار بیشتری در حوزه سرمایه گذاری استارتاپ ها باشیم باید چه کار کنیم؟

همه ما چه کار باید انجام دهیم؟

از یکدیگر حمایت کنیم
جامعه استارتاپ های ایران بسیار کوچک و در حال توسعه است. بازارهای آن بسیار بکر هستند و در اینجا رقابت معنای ناچیزی دارد. برای ایجاد فضای حرفه ای باید از فعالیت های یکدیگر حمایت کنیم. چه راه اندازی یک استارتاپ، چه برگزاری یک کارگاه کوچک آموزش کسب و کار و چه برنامه هایی مانند استارتاپ ویکند، لین استارتاپ ماشین و هر رویداد مشابه دیگری. باور کنید حمایت ما از یکدیگر منافع مشترک بزرگتری را برای همه ما به همراه خواهد داشت.

از ایرانیان موفق در خارج کشور کمک بگیریم
تعداد ایرانیان موفق در حوزه سرمایه گذاری و راه اندازی استارتاپ ها در خارج از ایران بسیار بیشتر است. نگاهی به ایرانیان موفق در سیلیکون ولی و اروپا این موضوع را تصدیق می کند. در زمان راه اندازی بانک های خصوصی در کشور نیز، شاهد مشارکت موفق ایرانیان خارج از کشور در تعدادی بانک خصوصی بوده ایم. آنچه مسلم است آنست که سرمایه های این افراد فراتر از مقدار معینی پول است. تجربه این افراد در کنار سرمایه شان آنرا به پولی هوشمند (Smart Money) تبدیل می نماید.

البته دولت نیز باید مسیر را برای ورود تجربه و سرمایه این گونه افراد هموار نماید. صندوق های سرمایه گذاری نیز با ایجاد ارتباط با این افراد می توانند مسیر هموارتری برای تعامل آنها با جامعه استارتاپ کشور ایجاد کنند.

خوب ها را تشویق کنیم
یکی از عوامل مهم در بهبود جامعه استارتاپ، افزایش تعاملات افراد در قالب دیدارهای مرتب و همچینین تبادل اطلاعات است. برد فلد در یکی از کتاب هایش به اهمیت تشویق موفقیت افراد و دلداری و حمایت از کارآفرینانی که در مسیرشان با شکست مواجه شده اند توسط دیگر افراد جامعه استارتاپ اشاره می نماید. اگرچه به عقیده من در بازار سنتی ایران چنین الگویی در مساجد بوقوع می پیوسته است. مثلا وقتی یک بازاری موفقیتی را کسب می نمود، دیگر کسبه به او تبریک می گفتند و یا وقتی یکی ورشکست می شد ریش سفیدهای بازار روی هم پول می گذاشتند و از او می خواستند که به فعالیت خود ادامه دهد. این الگو باید در استارتاپ ها هم ایجاد شود. محلی برای دیدارهای منظم و همچنین تبادل اطلاعات و تشویق موفق ها نقش موثری دارد.

دولت چه کاری باید انجام دهد؟

زیرساخت را بهتر کند
برای ایجاد یک محیط پویا برای کارآفرینی هیچ چیز به اندازه زیرساخت مناسب مانند اینترنت اهمیت ندارد. توسعه دسترسی به اینترنت پر سرعت در تمامی شهرها، ارائه اینترنت پر سرعت در اپراتورها از این گونه موارد هستند.

از فعالیت های پیرامون کارآفرینی حمایت کند
دولت باید به جای ماهی دادن ماهیگیری را آموزش دهد. در بسیاری از کشورها دولت ها از برنامه های آموزشی پیرامون کارآفرینی حمایت می نمایند. مانند برگزاری رویدادهای‌ آموزشی حول فناوری، طراحی و نوآوری و یا تخصیص منابع شهرداری ها برای ایجاد خانه هایی که در آن این گونه آموزش ها ارائه گردند.

کسب و کارها را فیلتر نکند
متاسفانه یکی از ریسک های بزرگ برای کسب و کارها اکنون مواجهه با فیلترینگ و نبود سیستم یکپارچه پاسخگویی برای رفع آن می باشد. دولت باید سیاستی را اتخاذ که در آن فیلترینگ به ابزاری برای سد راه کارآفرینان تبدیل نگردد. سیاست های دولت باید مسیر را هموار نماید. بطور مثال یکی از مواردی که اخیرا مشکلات فراوانی را به همراه داشته است فرایند پیچیده دریافت نماد اعتماد الکترونیکی (eNamad) است. نمادی که بدون آن عملا دریافت درگاه پرداخت آنلاین غیرممکن می باشد. طبیعتا دغدغه دولت برای ایجاد اعتماد در بین مشتریان آنلاین بسیار قابل تحسین است اما نباید بگونه ای باشد که ظهور استارتاپ ها توسط افراد جوان را در زیرزمین خانه شان با مشکل جدی روبرو نماید.

شما کارآفرین ها چه کار باید انجام دهید؟

شیرجه بزنید
کارآفرینی عزم جدی می خواهد. شب بیداری دارد. برای مدت طولانی زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد. ورود به کارآفرینی مانند شیرجه زدن به درون آب است. تصمیم بگیرید و با اعتماد به نفس اجرا کنید.

خودراه انداز باشید
برای اینکه یک استارتاپ قابلیت جذب سرمایه داشته باشد باید با سرمایه اندک اولیه راه اندازی شود و سریع رشد کند. اینکه تصور کنیم ما بواسطه ایده ای که در ذهنمان داریم باید سرمایه گذاران پول پای ما بریزند تفکر خامی است. اگر با سرمایه اندک توانستیم بقا داشته باشیم و رشد کنیم به احتمال زیاد با جذب موفقیت بیشتری کسب می نماییم.

برای ورود سرمایه گذار آماده باشید
تا وقتی آماده پذیرش سرمایه نیستید، با سرمایه گذار تماس نگیرید. با ایده ای در ذهن و طرح تجاری در دست نمی توان سرمایه گذار واقعی پیدا نمود. شما باید محصول داشته باشید. محصول را تست کرده باشید. بازخورد بازار را دیده باشید و بازار محصول شما را بخواهد. تازه همه اینها در حالتی است که شما می خواهید سرمایه گذار اولیه جذب کنید. اگر بیش از یک سال از فعالیت شما می گذرد اوضاع سخت تر هم می شود. آیا آماده حسابرسی (Due Diligence) هستید؟ چقدر فرایند مالی شفاف در استارتاپ خود تعریف نموده اید؟

شرکای کلیدی پیدا کنید
استارتاپ ها بیش از هر چیز به دوست احتیاج دارند. چه بهتر که این دوست همکاران استراتژیک شما باشد. پیدا کردن شرکت های معتبری که می توانند امکانات و خدماتی را در قالب همکاری به شما عرضه کنند گاهی بیشتر از سرمایه نقدی در رشد استارتاپ تاثیرگذار است.

صندوق های سرمایه گذاری چه کار کنند؟

از تجربه کارآفرینان فعلی استفاده کنند

درگیر کردن کارآفرینان موفق توسط صندوق های سرمایه گذاری یکی از عوامل موفقیت آنها خواهد بود. تجربه های محلی این کارآفرینان از بازار داخل در کنار دانش سرمایه گذاری ارزش بالایی را به صندوق سرمایه گذاری می دهد. کارآفرینان موفق به خوبی زبان کارآفرینان نوظهور را درک می کنند چرا که روزی مسیر آنها را طی نموده اند و این در مذاکرات بشدت موثر است.

شفاف و صادق باشند

صندوق های سرمایه گذاری باید در مورد آنچه بدنبالش هستند و نحوه بدست آوردن آن شفاف و صادق باشند. داشتن فرایندهای پیچیده ارزیابی و صرفا دریافت اطلاعات از کارآفرینان اعتماد را از بین می برد. در تمامی دنیا تمامی مراحل اول تا انتهای سرمایه گذاری صندوق ها بطور شفاف حتی با متن قراردادها مانند Term Sheets در وب سایتشان قرار می گیرد و یا بطور مثال فرم های آماده ای را از نوع اطلاعاتی که نیاز دارند در اختیار عموم قرار می دهند. این موضوع باعث می شود که کارآفرینان و صندوق های سرمایه گذاری در محیطی شفاف تر، سریع تر به تعامل برسند.

از رویدادهای کارآفرینی حمایت کنند

سرمایه  گذاری قیفی است که از بالای آن کارآفرینان فراوانی وارد می شوند و به مرور زمان از تعداد آنها کاسته می شود. هرقدر این قیف پایین تر می رود، کسب و کارها استحکام بیشتری پیدا می کنند. یک صندوق سرمایه گذاری باید ابتدا بداند در کدام مراحل و چه میزان مایل به سرمایه گذاری است و سپس برای هر یک استراتژی های مجزایی تبیین نماید. رویدادهای کارآفرینی فضای استارتاپ ها را تقویت می کنند و ورودی های این قیف را افزایش می دهند. صندوق های سرمایه گذاری با حمایت از این نوع رویدادها ضمن معرفی خود، امکان ظهور استارتاپ های موفق را افزایش می دهند.

دانشگاه ها چه کاری بکنند؟

دست به کار شوند

علیرغم اهمیت فراوانی که مطالعات تئوریک در پرورش علوم دارند، کارآفرینی حوزه ای است که بیش از مطالعه نیازمند اجراست. متاسفانه دانشکده های کارآفرینی صرفا به توسعه و تدریس تئوری ها می پردازند. در بسیاری از دانشگاه های معتبر جهان ضمن بهره گیری از کارآفرینان موفق در انتقال تجربه، مراکز و دوره هایی برای شبیه سازی تجربه کارآفرینی تعبیه گردیده است تا دانشجویان از نزدیک آنرا لمس نمایند.

رسانه ها باید چه کنند؟

جنبش ایجاد کنند

کارآفرینی نیاز به جنبش همگانی دارد. کارآفرینی باید دغدغه روز و شب جامعه بشود تا شاهد داستان های موفق باشیم. به نظر من کارآفرینی یک سبک زندگی است که نیاز به فرهنگ سازی نیز دارد. رسانه ها نقش بسازیی در ایجاد این جنبش دارند. هرچقدر بیشتر به این موضوع پرداخته شود، فضای بهتری برای کارآفرینی شکل می گیرد.

گوش به زنگ باشند

هیچکس به خوبی فعالان رسانه ای امکان تحقیق در مورد شایعات و بررسی موشکافانه آنرا ندارد. رسانه ها باید گوش هایشان را تیز کنند و اخبار را رصد کرده و آنرا اطلاع دهند تا فضای شفافی برای کارآفرینی و سرمایه گذاری در این حوزه شکل پذیرد.