وبنا – میلاد اسلامیزاد – افزایش کم‌سابقه‌ی نرخ ارز طی چند هفته گذشته، تاثیرات بارزی را روی شرکت های وابسته به بازارهای جهانی گذاشت. بازارهای آنلاین به دلیل تحریم‌های گسترده تر و عدم امکان پرداخت و دریافت به صورت مستقیم و حضور پررنگ‌تر واسط‌ها، وضعیت متشنج تری را میگذرانند . شرکتهای ارائه دهنده‌ی سرویس های میزبانی وب و دامنه‌های بین المللی که قالبا تمام امکانات سخت افزاری و نرم افزاری خود را از سرویس‌دهنده های خارجی تامین می کنند، در این موقعیت وخیم، روزهای سختی را تجربه می کنند. چرا که با در نظر گرفتن کارمزدهای مربوط به تراکنش های آنلاین محبورند سرویس های خود را تا ۲۰ درصد گرانتر از چندماه قبل تمدید نمایند و این مساله مشخصا برروی هزینه های مربوط به مشتریانشان تاثیر مستقیمی میگذارد .
این مشکلات، آینده‌ی نویدبخشی را برای وبفارسی به ارمغان نخواهد داشت . براستی مشکل از کجاست و راهکار کدام است؟
پیشینه
شرکت های میزبانی وب، سابقه ای به بلندای وبفارسی دارند . همزمان با رشد تعدادِ وبسایت های فارسی که توسط ایرانیان ایجاد میشد، شرکت های ارائه دهنده‌ی خدمات میزبانی و دامنه نیز روی کار آمدند . درابتدا تامین این بازار، محدود به ISP ها و تعداد محدودی نمایندگان مستقیمِ شرکت های خارجی بود که سرویس ها را با هزینه های بسیار بالایی به کاربران ارائه می کردند . اما با افزایش تقاضا و با ورود شرکت های جدید، هزینه ها نیز رو به کاهش گذاشت و هرروز به قیمت های جهانی نزدیک تر شد .
متاستفانه به دلیل عدم وجود دستگاههای نظارتی، رشد قارچ‌گونه‌ی شرکت های هاستینگ در برهه ای از زمان باعث ارائه سرویس های بی‌کیفیت، ارزان و ناکارآمد شد که کاربران بسیاری را با مشکل روبرو ساخت . این جریان، باعث بوجود آمدن شکافِ عمیقی در بین شرکت های تامین کننده گشت . تا آنجا که سرویس های یکسان ( از نظر مشخصات فنی ) با قیمت های بسیار متفاوت از یکدیگر عرضه می شدند و در این بازار بی‌سامان، مشتریان امکان انتخاب صحیح را کمتر میافتند . شرکت های قدیمی‌تر کماکان بر قیمت های بالاتر از استاندارد خود اصرار می‌ورزیدند و شرکتهای تازه کار با مانور تبلیغاتی روی قیمت های به مراتب پایین تر و عدم تعهد و به کیفیت، سعی در جذب بازار داشتند .
بازار ایرانی، بازار جهانی
بارزترین وجه تفاوت میان شرکت های داخلی و خارجی را می توان در مدل فروش فضای اشتراکی آنها دانست . از مدتها قبل شرکت های خارجی بر پایه‌ی مدل ” عرضه نامحدود فضا و پهنای باند” بین مشترکین فعالیت می کنند . در این مدل، تعداد مشخصی کاربر برروی سروری واحد قرار می گیرند که هر کاربر امکان استفاده از مقدار مشخصی امکانات سرور را داراست . اما در بازار هاستینگ ایران، معیارها کماکان برپایه مقدار فضا و پهنای باند است .
به طور مشخص نمی تواند مدل برتر را انتخاب کرد، اما واضح آن است که شرکت های داخلی نیز میبایست تمهیدات لازم را در جهت تخصیص مشخص و قانونمند اشتراک کاربر از منابع سرور مشخص سازند .
اینکه قالبِ شرکتهای داخلی تمایلی به استفاده از مدل های متداول بین‌المللی ندارند، ریشه در نوع تامینِ بستر لازم و هزینه های آنها دارد. مشخصا فروش محدود ( از نظر میزان فضا و پهنای باند) امکان فروش پکیج های کوچکتر و ارزان تر را در کنار پکیج های گرانتر فراهم میسازد . به عبارت ساده تر کاربران در این مدل می توانند بسته‌ای متناسب با نیاز خود تهیه کنند و هزینه ای معقول ( با معیارهای داخلی ) بپردازند که این می تواند هزینه های شرکت را کاهش و بازار آن را گسترده تر سازد .
هزینه ایرانی، هزینه جهانی
با نگاهی به قیمتِ شرکت های خارجی می توان دریافت که متوسطِ هزینه برای خرید سرویسی نامحدود، ۷۰ دلار ( حدود ۹۰ هزار تومان) در سال است . این در حالیست که با این مبلع می توان سرویس در حدود دو گیگابایت فضا با ۲۰ گیگابایت پهنای باند را از شرکت های داخلی دریافت کرد*. بدون تردید مهمترین عامل این اختلاف قیمت، تفاوت نرخ ریال با ارزهای بین المللی نظیر دلار و یوروست . از طرفی تحریم های خارجی و عدم دسترسی مستقیم به درگاههای پرداخت بین‌المللی نظیر پی‌پال و کردیت کارت، دست دلالان را بیش از عرصه های دیگر به این حوزه باز کرده است . عدم ثبات قیمت ارز، عدم نظارت منطقی و سازمان یافته و عدم خودکفا بودن وب در درآمدزایی نیز در این مهم بی تاثیر نیستند.
راهکار ایرانی
با نگاهی منطقی می توان دریافت که وضعیت فعلی، نه برای کاربران و استفاده کنندگان خدمات میزبانی قابل قبول است و نه برای تامین کنندگان . مشتریان همواره به فکر کیفیت بهتر و پاسخگویی منظم هستند و تامین کنندگان نیز همواره با دغدغه های تامین ارز و تمدید سرویس های خود دست و پنچه نرم می کنند .
به نظر نگارنده و با در نظر گرفتن وضعیت فعلی کشور، مهمترین راهکار برای برون‌رفتِ نسبی از وضعیت فعلی، گسترش کمی و کیفی دیتا سنتر های داخلیست . ما ناچاریم برای کاهش هزینه های مربوط به میزبانی و فرار مقطعی از فشارهای ارزی، خودکفایی در این حوزه را جدی بگیریم . این مهم حاصل نمیشود مگر با حمایت ها مادی و معنوی از بخش خصوصی و تامین پیش‌نیازهای لازم برای تاسیس و تجهیز این مراکز.
متاستفانه در حال حاضر هزینه های مربوط به میزبانی داخل کشور، به مراتب از خارج از کشور گران تر است . این در حالیست که به گواه قالب کاربران و متخصصات این حوزه، از نظر فنی و پایداری نیز کمترین قرابتی با استانداردهای جهان ندارند.
امید است که عنایت ویژه‌ی مسئولان، همچنین همراهی فعالان این حوزه موجب گردد تا سازوکار لازم برای نیل به این مهم هرچه سریعتر فراهم آیند و در آینده نزدیک شاهد ظهور دیتاسنتر های داخلیِ با کیفیت و در سایه‌ی نظارتی منطقی و اصولی باشیم .
* هزینه های مربوط به سرویس دهنده های داخلی، به طور تقریبی و میانگین در نظر گرفته شده است .
