دبیر شورای عالی فضای مجازی ۱۶شهریور۹۹ در مراسم افتتاح مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات خبر از جدیت وزارت ارتباطات برای اقدام به ساخت گوگل ملی داد. بخش دولتی که پیش‌تر هم تلاش‌هایی نه چندان موفق در زمینه ارائه ایمیل ملی و پیام‌رسان‌های داخلی داشته این بار سعی دارد مدل بومی گوگل را برای کاربران ایرانی طراحی و ارائه کند.
میلاد نوری یکی از چهره‌های شناخته شده در زمینه توسعه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی کشور در گفتکو با وبنا در رابطه با تصمیم دولت برای ساخت نمونه بومی گوگل می‌گوید:«برای طراحی ایمیل و گوگل ملی ابتدا باید به تجربیات گذشته گریزی بزنیم. طی ۱۵ سال گذشته بارها اقدام به طراحی سیستم عامل ملی، موتور جستجوی ملی، سیستم عامل موبایل ملی شده که در نهایت با شکست همراه بوده است. در حال حاضر اقدام برای طراحی گوگل ملی مستلزم نیازشناسی است. آیا ما واقعا نیاز به طراحی سیستم در این زمینه داریم؟ درصورت مثبت بودن پاسخ این سوال در مرحله بعد باید علت‌یابی و آسیب‌شناسی شکست‌های گذشته را انجام دهیم. باید بپذیریم که در این زمینه نه تنها تا امروز تجربه موفقی نداشته‌ایم بلکه هیچ کس در مقابل هدر رفت بودجه‌ی بالا بدون خروجی و عملکرد پاسخگو نبوده است.»
چرا؟ چگونه؟ برای چه کسی؟
او با بیان اینکه برای طراحی یک محصول جدید باید پاسخ ۳سوال (چرا این محصول را طراحی می‌کنیم؟ برای چه کسی طراحی می‌کنیم؟ چگونه طراحی می‌کنیم؟) را داشته باشیم.ادامه می‌دهد:«ما معمولا در طراحی سرویس‌های ایرانی به دنبال جواب سوال اول نیستیم. فقط با داشتن تخصص و زیرساخت دست به طراحی می‌زنیم و بازار آن را درنظر نمی‌گیریم. در این زمینه نباید حق انتخاب کاربر را نادیده بگیریم و کاربر باید با میل و رغبت به استفاده از این پلتفرم روی آورد. زمانی تلگرام را فیلتر کردیم که مردم از پیام‌رسان داخلی استفاده کنند اما برعکس مردم به استفاده از واتس‌اپ روی آورند. توسعه نرم‌افزار بومی توسط بخش خصوصی با حمایت بخش دولتی فقط در حضور رقبای خارجی نتایج خوبی مثل بلد و نشان را برایمان به همراه خواهد داشت.»
به اعتقاد او طراحی موتور جستجو، ای میل و …در سطح ملی ابعاد مهمی برای بررسی از جمله زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، دانش و نیروی انسانی و اقبال کاربر از سرویس دارد. او می‌گوید:«کشور در زمینه سخت‌افزار و زیرساخت مشکلی ندارد و پیشرفت خوبی داشته است. امروز شاهدیم که شرکت‌های ایرانی ارائه دهنده زیرساخت در مقایسه با نمونه‌های خارجی از لحاظ کیفیت خدمات جایگاه خوبی دارند. از نظر دانش نیروی انسانی برای طراحی ایمیل ایرانی هم مشکل خاصی نداریم بلکه نمونه‌های موفقی در زمینه راه‌اندازی فروشگاه آنلاین و … داشته‌ایم. مشکل عمده ما این است که انجام اینگونه پروژه‌ها توسط دولت باعث حذف فضای رقابتی می‌شود و این خود مانعی برای رشد و توسعه است.»
انحصار دولت در ارائه سروسی‌های ملی
نوری در رابطه با آورده اقتصادی و بازده مالی اینگونه خدمات می‌گوید:«طراحی سرویس‌های موتور جستجو، ایمیل، مسیریاب‌ها و پیام‌ها‌رسان‌ها در کوتاه‌مدت قابل بهره‌داری مالی نیستند و بازده اقتصادی ندارند. به همین دلیل بخش خصوصی بدون حمایت مالی دولت به این حوزه ورود نمی‌کند و این بخش کاملا در انحصار دولت است. در بخش دولتی هم به دلیل عدم وجود فضای رقابتی شاهد افت کیفیت خدمات هستیم. در نتیجه محصول دولتی مانند تجارب گذشته از نظر طراحی، پیاده‌سازی و کاربرپسندبودن با استاندارد جهانی فاصله دارد و جذب کاربر و سود مالی نخواهد داشت. ما این تجربه را برای پیام‌رسان‌های داخلی هم داشته‌ایم. دولت در این زمینه سعی کرد با ارائه سرورهای رایگان، وام‌های چندمیلیاردی، حمایت‌های معنوی و رایگان کردن ترافیک داخلی برای کاربر اشتیاق به استفاده از این پلتفرم‌ها ایجاد کند که نتیجه مثبتی نداشت.»
اخبار اکوسیستم استارتاپی را از کانال تلگرام وبنا دنبال کنید
نوری ضمن اشاره به اینکه گوگل یک پلتفرم خیلی گسترده و ترکیبی از خدمات موتور جستجو، ایمیل، تقویم، نقشه مسیریاب و بکارگیری زیرساخت‌های فنی، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری قوی است در رابطه با لزوم طراحی گوگل ملی توضیح می‌دهد:«هر سرویسی که نیاز آن احساس شود به شرط عدم حذف رقیب خارجی برای طراحی مناسب است مثل مسیریاب‌های بلد و نشان. این پلتفرم‌ها زمانی پیشرفت کردند که ویز و گوگل مپس یعنی رقبای خارجی در ایران فعالیت داشتند اما از زمانی که این اواخر ویز مسدود شد کاربرها برای استفاده از نمونه‌های ایرانی گارد گرفتند.»
گفتگو: بنت الهدی فالنجی
مطالب مرتبط:
