در هفته‌ای که گذشت، سازمان تأمین اجتماعی تا حدودی موفق شد توجه کسبوکارهای آنلاین را از کرونا به سوی خود منحرف کند. این یک روایت به نسبت مثبت یا کمی طنزآمیز از وقایع تلخی بود که در روزهای گذشته بر کسبوکارهای آنلاین گذشت.
فضای توئیتر که محل انعکاس خوش‌حالی‌ها و تلخ‌کامی‌های استارتاپ‌هاست، در هفته گذشته از نقره داغ شدن کسبوکارهای آنلاین توسط سازمان تأمین اجتماعی حکایت داشت. علی رجول از بنیان‌گذاران استارتاپ پوشه، در صفحه توئیتر خود نوشته بود: «دوستان #تامین_اجتماعی بعد از حسابرسی دفاتر ۹۶ و ۹۷ تصمیم گرفتن که ۵۵۰ میلیون تومان به ناحق از ما حق بیمه اخذ کنند.»
امین امیرشریفی، مدیرعامل کافه بازار هم از پیمانکار در نظر گرفتن توسعه‌دهندگان کافه بازار توسط سازمان تامین اجتماعی و در پی آن جریمه این اپ‌استور ایرانی توسط آن سازمان خبر داد.
بنیانگذار درگاه پرداخت زرین‌پال نیز در توئیتر از دریافت ۱۶.۶۷ درصد از مبلغ قرارداد برای صدور مفاصاحساب توسط سازمان تأمین اجتماعی خبر داد.
به گفته بنیانگذار زرین‌پال، زرین‌پال که یک شرکت دانش‌بنیان است تنها یک محصول دارد و تمام قردادهایش برای آن محصول است. تأمین اجتماعی برای قراردادهایی که تا پارسال سودی بابت آن‌ها دریافت نمی‌کرد، از امسال با این استدلال که قراردادهای زرین‌پال در راستای محصول دانش‌بنیان آن نیست، ۱۶.۶۷ درصد سود دریافت می‌کند.
مصطفی امیری در این رابطه به خبرنگار وبنا می‌گوید: «تأمین اجتماعی هر زمان که به سراغمان می‌آید سعی می‌کند به بهانه‌ای چیزی از ما بگیرد و یا به بهانه‌های مختلف ما را جریمه کند. یک شرکت برای خود برنامه‌ریزی می‌کند تا با منطق خاصی حرکت و سود کند، تحمیل این قبیل هزینه‌ها از سوی تأمین اجتماعی می‌تواند تلاطم‌های بزرگی را برای شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های کوچک ایجاد کند. هر سال با تأمین اجتماعی مسأله داریم و هر سال قبول می‌کنیم با شیوه‌های تأمین اجتماعی پیش برویم ولی هر سال تأمین اجتماعی بخشنامه‌های خود را نقض می‌کند.»
به عقیده امیری قرار گرفتن ابزار تشخیص، نظارت و اجرائیات در دست سازمان تأمین اجتماعی سبب ایجاد یک حاکمیت کوچک در دل سیستم اداری ایران شد است.
او در مقایسه سازمان امور مالیاتی و سازمان تامین اجتماعی می‌گوید: «سازمان تأمین اجتماعی در حال حاضر با رویه‌ای عمل می‌کند که سازمان امور مالیاتی ۱۵ سال پیش آن را اصلاح کرد. در حال حاضر درآمد سازمان امور مالیاتی از شرکت‌ها شفاف و از درآمد غیرشفاف تأمین اجتماعی از شرکت‌ها، کمتر است. سازمان امور مالیاتی اول تشخیص می‌دهد که سودی داشته‌اید و بعد روی آن سود درصدی را مالیات دریافت می‌کند، سازمان تأمین اجتماعی کاری با اینکه سود کرده‌اید یا نکرده‌اید ندارد و صرفا سهم خود را دریافت می‌کند.»
بنیانگذار زرین‌پال در پاسخ به سوال خبرنگار وبنا در رابطه با نقش نهادهای صنفی حوزه کسبوکارهای آنلاین برای کاهش زیان کسب‌وکارها در برابر خواسته‌ای تأمین اجتماعی می‌گوید: «موضوع تأمین اجتماعی مساله کوچکی نیست و نهادهای صفی ما خیلی نتوانسته‌اند در این زمینه کاری از پیش ببرند. در واقع تأمین اجتماعی با قوانین مصوب ۱۳۵۰ دارد شرکت‌ها را تک تک سر می‌برد.»
کدام نهاد صنفی مسئول رفع مشکلات بیمه‌ای کسبوکارهای آنلاین است؟
براساس آنچه در ماده ۴ قانون نظام صنفی آمده است، صنف به گروهی از افراد گفته می‌شود که طبیعت فعالیت آنان از یک نوع باشد. واحدهای صنفی برای رسیدگی به دردهای مشترکشان نظیر مسائل مربوط به بیمه و مالیات، انجمن‌ها یا اتحادیه‌های صنفی را تشکیل می‌دهند تا تشکلی مسئول گشودن گره از مشکلاتشان شود. اما در بین تشکل‌های موجود در زیست‌بوم نوآوری و فناوری ایران چه کسی متولی چانه‌زنی و برطرف کردن مشکلات کسب‌وکارها با سازمان تأمین اجتماعی است؟
محمدرضا نصراللهی، حقوقدان حوزه IT برای پاسخ به این سوال از دسته‌بندی کلان وظایف و نقش سازمان‌ها براساس حقوق IT در دنیا سخن می‌گوید: «در دنیا حقوق IT دارای ۵ شاخه است. شاخه اول مربوط به حمایت از حریم خصوصی افراد است و در کشور ما برای این شاخه قانون خاص وجود دارد. شاخه دوم به حمایت از مالکیت فکری و معنوی در فضای مجازی اشاره دارد که برای نمونه به موضوعاتی نظیر ثبت برند و دامنه ارتباط پیدا می‌کند. تجارت الکترونیک به عنوان سومین شاخه از حقوق IT، زیر نظر اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی و انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی پیش می‌رود.»
نصراللهی ادامه می‌دهد: «چهارمین شاخه حقوق IT مربوط به جرایم رایانه‌ای است که در کشور ما نیز قانون جرایم اینترنتی وجود دارد و پلیس فتا و دادسرای جرایم رایانه‌ای متولی آن هستند. پنجمین دسته از حقوق IT در دنیا، به زیرساخت‌های فناوری نظیر سخت‌افزار، نرم‌افزار و شبکه است که متولی آن سازمان نظام صنفی رایانه‌ای است. در دسته‌بندی‌های حقوقی IT در دنیا، نظام صنفی رایانه‌ای از کسبوکارهای آنلاین تفکیک شده ولی در ایران به دلیل اینکه سال‌ها تشکل اختصاصی برای کسبوکارهای آنلاین نداشتیم، سازمان نصر به این حوزه ورود کرده و در حال حاضر هم کمیسیونی موسوم به تجارت الکترونیک در این سازمان در حال فعالیت است.»
رئیس هیات مدیره موسسه حقوقی عصر نوین با اشاره به ماده ۸۷ و آئین‌نامه اجرایی قانون نظام صنفی و دسته‌بندی جهانی حقوق IT، اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی را متولی اصلی کسبوکارهای آنلاین و مسئول رفع مشکلات این کسب‌وکارها با تأمین اجتماعی می‌داند. او همچنین انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی را تشکل صنفی دیگری معرفی می‌کند که مسئول مذاکره با تأمین اجتماعی برای حل مشکلات کاعضای خود با تأمین اجتماعی است.
نصراللهی در رابطه با وظایف این تشکل‌ها در برابر مشکلات بیمه‌ای کسبوکارهای آنلاین می‌گوید: «اتحادیه کسبوکارهای مجازی و انجمن صنفی کسبوکارهای آنلاین در راستای حمایت از کسبوکارهای زیر نظر خود باید با سازمان‌های مختلف نظیر تأمین اجتماعی، امور مالیاتی و شهرداری مذاکره کنند و مشکلات صنف خود را برطرف کنند. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای هم باید مشکلات شرکت‌های فعال در حوزه‌های IT، سخت‌افزار، نرم‌افزار و شبکه را با مذاکره با سازمان‌های مختلف برطرف کند.»
رونمایی از دستورالعمل سازمان تامین اجتماعی بخش بزرگی از مشکلات مربوط به بیمه را حل می‌کند
به باور عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی، رونمایی از دستورالعملی که سازمان تأمین اجتماعی ۲ سال پیش ابلاغ کرده است، بخش بزرگی از مشکلات مربوط به بیمه افراد دورکار را برطرف خواهد کرد.
رضا الفت نسب در رابطه با مشکلات کسبوکارهای آنلاین با سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید: «در گذشته رویه تأمین اجتماعی به این صورت بود که برای نمونه اسنپ باید رانندگان خود را بیمه می‌کرد و یا کسی که بنر تبلیغاتی در سایتی قرار می‌داد باید آن سایت را بیمه می‌کرد. به این دلیل پس از مذاکرات فراوان با تأمین اجتماعی، این سازمان ۲ سال پیش دستورالعملی را ابلاغ کرد که براساس آن افزادی که به صورت دورکار در فضای مجازی کار می‌کنند کارمند کسب‌وکار محسوب نمی‌شوند و خودشان باید خود را بیمه (توافقی) کنند.»
الفت‌نسب ادامه می‌دهد: «بعد از مذاکرات اتحادیه با سازمان تأمین اجتماعی این دستورالعمل صادر و ابلاغ شد ولی هنوز رونمایی نشده است. پیگیر هستیم که این دستورالعمل در هفته آینده رونمایی شود. در صورت رونمایی از این دستورالعمل بخش بزرگی از موضوعات از جمله مشکل پیش آمده برای کافه بازار می‌تواند برطرف شود.»
رشد ۳۰۰ درصد پروانه‌های کسب اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی
او در رابطه با مشکلات کسبوکارهای آنلاین با سازمان امور مالیاتی و سازمان تامین اجتماعی، می‌گوید: «سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی در شرایط فعلی اگر ساختار خود را اصلاح کنند، نه تنها به کسبوکارهای در حال فعالیت کمک می‌شود بلکه سبب راه‌اندازی کسبوکارهای جدید خواهد شد. برای نمونه در ماه گذشته اداره مالیات به توجه به شیوع کرونا اعلام کرد که کسب‌وکارها برای گرفتن گواهی مالیاتی و تحویل آن به اتحادیه، مراجعه حضوری نکنند. همین موضوع سبب رشد ۳۰۰ درصدی پروانه‌های کسب در اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی شد.»
رضا الفت نسب که در ترکیب هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمائی کسب و کارهای اینترنتی شهر تهران نیز قرار دارد، در مورد نقش این انجمن در حل مشکلات کسب‌وکارها با سازمان تأمین اجتماعی، می‌گوید: «تصور من این است که انجمن صنفی کارفرمائی کسبوکارهای اینترنتی در زمینه رفع مشکلات کسبوکارهای آنلاین با سازمان تأمین اجتماعی به خوبی می‌تواند نقش ایفا کند. یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری این انجمن رفع مشکلات کسب‌وکارها با تامین اجتماعی بوده است.»
عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی در پاسخ به سوال وبنا در رابطه با مشکلات سایر کسبوکارهای آنلاین با سازمان تأمین اجتماعی، می‌گوید: «در صورتی که کسب‌وکارها مشکل خود با تأمین اجتماعی را با ما مطرح کنند حتما آن را با مکاتبه پیگیری خواهیم کرد.»
گزارش: محمد مهدی دمیرچی
