جذب سرمایه در استارت آپ های ایرانی، ابعاد پیچیده، عجیب، غیر اصولی و حتی در برخی موارد شبه فساد یافته است. در ۱۰۰ روز ابتدای دولت دوازدهم بود که دولت گزارشی منتشر کرد که به موجب آن ادعا شده بود که دیجی کالا ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی دریافت کرده است.
اما زمانی که مشخص شد سرآوا به عنوان مالک دیجی کالا، مالک شرکت خارجی طرف سرمایه گذاری در دیجی کالا نیز هست، این سرمایه گذاری جنجالی شد و اصالت و واقعیت آن زیرسوال رفت.
حال در اظهارنظری تازه از سوی وزارت اقتصاد در پاسخ به فناوران، مشخص شده که این سرمایه گذاری صرفا «جلبی» و در حد توافق برای جلب سرمایه گذاری بوده نه جذبی و به عنوان ورود سرمایه ، لذا ممکن است حتی یک ریال از آن به کشور وارد نشده باشد.
داستان یک سرمایه گذاری
ماجرا از این قرار بود که دولت در گزارش عملکرد ۱۰۰ روزه خود اعلام کرد که شرکت اینترنشال اینترنت اینوست منت کوپریتیف (IIIC) در دیجی کالا به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار در ازای ۲۱ درصد از سهام این شرکت سرمایه گذاری کرده است. این مبلغ، سومین سرمایه گذاری بزرگی بود که ظاهرا دولت دوازدهم توانسته بود در صد روز نخست فعالیتش جذب و به عنوان گزارش عملکرد ارایه کند.
اما پس از این گزارش اسنادی منتشر شد که نشان می داد شرکت اینترنشال اینترنت اینوستمنت به نوعی متعلق به مجموعه سرآوا است (سرمایه گذار ایرانی دیجی کالا) بود و اینطور به نظر می رسد که یک شرکت ایرانی در خودش و به عنوان سرمایه خارجی سرمایه گذاری کرده است.
در حالی که جنجال بر سر اصالت سرمایه گذاری خارجی در سرآوا و شرکت های زیرمجموعه اش ادامه داشت، وزیر ارتباطات به عنوان یکی از بزرگ ترین حامیان استارت آپ ها، حاضر به تایید این سرمایه گذاری نشد. محمد جواد آذری جهرمی در جمع خبرنگاران گفت: فضای شرکت های استارت آپی و سرمایه گذاران آن ها در کشور آنقدر رقابتی است که نمی توان به صورت ۱۰۰ درصد گفت گزارش های منتشر شده کاملا درست است یا غلط.
وی درباره صحت سرمایه گذاری خارجی انجام شده در این حوزه و انعکاس آن در گزارش عملکرد دولت گفت: ما مرجع صحت سنجی انتشار آمار این شرکت ها نیستیم. صحت سنجی در این خصوص نیاز به حسابرسی دقیقی دارد. ما از کنار هم گذاشتن چند گزارش مختلف در این زمینه و پیدا کردن یک نقطه مشترک به این آمار اتکا می کنیم.
اسناد محرمانه، بن بست حقیقت سنجی
خبرنگار فناوران برای پیگیری ماجرا در سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از وزارت اقتصاد درخواست انتشار مدارک این سرمایه گذاری را با این توضیح انجام داد: «در یکی از بندهای گزارش صد روز نخست دولت دوازدهم مربوط به میزان جذب سرمایه گذاری خارجی اعلام شده است که شرکت نوآوران فن آوازه (دیجی کالا) ۲۱ درصد از سهام خود را به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار، به شرکت هلندی International investment Internet UA Cooperatief IIIC فروخته است. اسناد و مدارک مربوط به جذب این سرمایه خارجی قاعدتا باید در سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران ثبت شده باشد تا هم دولت اجازه این سرمایه گذاری را بدهد و هم در گزارش ۱۰۰ روز نخست خود به عنوان یک دستاورد ذکر کند. لطفا براساس قانون انتشار و دسترسی آزاد اطلاعات اسناد مربوط به این سرمایه گذاری را در اختیار اینجانب قرار دهید».
در پاسخ به این درخواست اما وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد این اسناد طبقه بندی شده است. متن کامل این پاسخ به این شرح بود: «اسناد مربوط به تبادل سرمایه گذاری خارجی بین دستگاه های متولی یعنی سرمایه پذیر و سرمایه گذار و مجری پروژه ثبت می شود و باقی می ماند و به دلیل طبقه بندی بودن اطلاعات فقط متولیان مربوط به سرمایه گذاری مذکور به اسناد و گزارشات مربوطه دسترسی دارند».
شکایت از پاسخ وزارت اقتصاد
اعلام محرمانه بودن اسنادی که براساس آن دولت گزارش عملکرد می دهد و برای خود اعتبار کسب می کند، طبیعتا برای ما قانع کننده نبود. به همین دلیل از پاسخ وزارت اقتصاد به کمیته رسیدگی به شکایات مربوط به سامانه اطلاع رسانی دولت شکایت کردیم.
در متن شکایت خبرنگار فناوران آمده است: «در گزارش ۱۰۰ روزه دولت اعلام شده است که یکی از دستاوردهای دولت دوازدهم جذب ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی بابت فروش سهام دیجی کلا بوده است. از آنجا که این موضوع اولا به عنوان دستاورد مطرح شده است، دوما اسباب امتیازات مادی، معنوی و تبلیغاتی قابل توجهی برای شرکت سرمایه گذار و سرمایه پذیر می شود، حق طبیعی شهروندان است که بدانند این دستاوردها و امتیازات، با رعایت قانون و براساس سرمایه گذاری واقعی انجام شده صورت گرفته است یا نه. بنابراین از کمیته محترم رسیدگی به شکایات خواهشمندم دستور فرمایند اسناد مربوط به صحت سرمایه گذاری ادعایی منتشر گردد».
پز عالی، جیب خالی
سرانجام اما سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و قنی ایران در پاسخ به این شکایت اعلام کرد که سرمایه گذاری مذکور جلبی بوده و نه جذبی.
در پاسخ به شکایت ما سازمان امور اقتصادی و دارایی نوشت: «پیرو تماس تلفنی روز جاری با جناب عالی پاسخ سوال شما قبلا ارسال گردیده است لذا توضیح کامل تر این است که تفاوت هست بین جلب و جذب سرمایه گذاری بر اساس قانون جلب و جذب سرمایه گذاری، سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران مسوول جلب سرمایه گذاری خارجی است و ممکن است تعدادی سازمان، سرمایه گذاری جلب شده را جذب نمایند مثل مخابرات، پروژه های نفت و گاز و پتروشیمی و راه سازی و غیره و احتمالا در گزارش ۱۰۰روزه دولت منظور همان جلب سرمایه گذاری بوده باشد و ممکن است همه سرمایه گذاری جلب شده جذب نشود.
سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران فعال است اگر سوالی در این خصوص و سایر موارد سرمایه گذاری دارید می توانید بصورت مستقیم از سازمان مذکور دریافت کنید».
در تماس تلفنی نماینده پاسخگو در وزارت اقتصاد با خبرنگار فناوران به عنوان سوال کننده نیز تاکید شد که این سرمایه گذاری جذبی نیست و صرفا جلبی است.
به گفته این فرد پاسخگو، «ممکن است حتی یک دلار از این سرمایه گذاری وارد کشور نشود و توافق به هم بخورد. یا فقط بخشی از این ۱۰۰ میلیون دلار ادعایی جذب شود.»
آنطور که پیداست ظاهرا به این ترتیب یک بازی برد–برد برای دولت و بخش خصوصی شکل گرفته که هیچ فایده ای برای کشور ندارد.
از یک سو بخش خصوصی می تواند ادعا کند که در حد حرف و یا یک تفاهم نامه، برای ورود ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری به توافق رسیده است و به این ترتیب ارزش سهامش را در نظر سرمایه گذاران آینده بالاتر می برد و به قیمت بهتری سهم فروشی می کند. در مقابل دولت هم بدون آن که بگوید این سرمایه جلبی است و نه جذبی، گزارش هایش را پر و پیمان تر کرده و ادعا می کند که در ۱۰۰ روز، توانسته کاری کند کارستان و میلیون ها دلار سرمایه گذاری به کشور بیاورد.
منبع: فناوران
