وبنا – تنگ تر شدن حلقه فعالیت شرکت های هرمی موجب شده است سایر فعالیت ها و تجارت های اینترنتی نیز هر از گاهی در مظان اتهام فعالیت هرمی قرار گیرند، فارغ از اینکه این اتهام ها پس از چندی کلیه فعالیت های اینترنتی را به خطر می اندازد.
به گزارش عصر ارتباط، یکی از این فعالیت‌ها که طی هفته‌های اخیر از سوی رسانه‌های دولتی مورد هجمه قرار گرفته‌اند فعالیت سایت‌های خرید گروهی است. آنها با این عنوان که فعالیت این سایت‌ها نیز هرمی است خواستار دخالت مسوولان قضایی برای مقابله با آنها شده‌اند. این در حالی است که یکی از قدیمی‌ترین سایت‌های خرید گروهی موفق شده نماد اعتماد را از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بگیرد.
نماد اعتماد اولین حلقه دریافت مجوز برای فروشگاه‌های اینترنتی است و پل اعتماد میان فروشگاه اینترنتی و خریدار کالاست.
یکی از اولین دلایلی که سایت‌های خرید اینترنتی را از شرکت‌های هرمی جدا می‌کند بهای کالاهاست، در شرکت‌های هرمی خریدار کالا قیمت بیشتری برای کالا می‌پردازد در شرایطی که در سایت‌های خریدگروهی قیمت پرداختی از ارزش کالا کمتر است.
رئیس مرکز آمار و اطلاعات اصناف و بازرگانان حسن رادمرد، سایت‌های خریدگروهی را زیرمجموعه فروشگاه‌های اینترنتی می‌داند و معتقد است: آنان ملزم به رعایت آیین‌نامه ساماندهی فعالیت و نظارت بر فروشگاه‌های مجازی هستند.
از سوی دیگر با تدوین آیین‌نامه شرکت‌های بازایابی شبکه‌ای اگر این سایت‌ها خواهان فعالیت بازاریابی نیز هستند باید مجوزهای لازم در این زمینه را دریافت کنند.
بازاریابی شبکه‌ای زیر ذره‌بین
آغاز فعالیت سایت‌های خریدگروهی به سال ۲۰۰۰ بازمی‌گردد که فردی به نام پاول آلن یک شرکت تجارت برخط به نام Mercata تاسیس کرد و کاربرانش برای خرید یک کالا عضو می‌شدند و متعاقب افزایش تعداد اعضا، قیمت کالا نیز کاهش پیدا می‌کرد. در ایران به تازگی در تابستان سال جاری سایت‌های خریدگروهی شروع به کار کرده‌اند اما برای همین شروع دیرهنگام نیز تاکنون تدارکات قانونی اندکی صورت گرفته است.
رادمرد با تاکید بر اینکه سایت‌های خریدگروهی تجارت مجزایی نسبت به بازاریابان شبکه‌ای هستند، گفت: «با توجه به آیین‌نامه‌ای که به تازگی برای این دسته از سایت‌ها تدوین و ابلاغ شده و تاسیس اتحادیه‌ای که در حال عضوگیری است، به زودی شاهد سر و سامان یافتن این شکل تجارت هم خواهیم بود تا به این ترتیب حساب مالی و نحوه عملکردشان مورد کنترل و نظارت قرار گیرد و اعضای هیات مدیره، آدرس شرکت و نوع کالایی که قصد فروش آن را دارند ثبت شوند و از هر نوع تخلفی در فعالیت‌هایشان جلوگیری شود.»
علی‌رغم اینکه بیش از یک سال و نیم از تدوین آیین‌نامه بازاریابی شبکه‌ای می‌گذرد، باز هم مرز میان بازاریابی شبکه‌ای و شرکت‌های هرمی مشخص نشده است. علت هم به خاطر تمرکز روی نبایدهاست تا بایدها و همین مساله باعث می‌شود در قانون ساماندهی بازاریابی شبکه‌ای شاهد متنی برای ممنوعیت سیستم‌های هرمی باشیم نه تعریف دقیق و درستی از بازاریابی شبکه‌ای.
رادمرد با اعلام اینکه تاکنون به شش شرکت مجوز فعالیت بازاریابی شبکه‌ای داده شده که یکی از آنها به دلیل انحراف از معیارهای تعیین‌شده غیرفعال شده است، گفت: «این شرکت‌ها از نظر فرآیند مالی و کسب و کار تجاری شدیدا مورد نظارت قرار دارند و حسابرس مورد تایید سازمان حسابرسی و دایره شرکت‌های هرمی وزارت اطلاعات نیز ناظر بر فعالیت‌های این شرکت‌هاست.»
خریدهای گروهی سر و سامان می‌گیرند
نازنین دانشور مسوول سایت تخفیفان از اولین سایت‌هایی که فعالیت خود را در ایران آغاز کرده و نماد اعتماد را از مرکز توسعه تجارت دریافت کرده است، در توضیح نحوه عملکرد خریدهای گروهی گفت: «فرآیند بسیار ساده‌ای است مثلا اگر یک مدرسه یا سازمان بخواهد دانش‌آموزان یا کارمندان خود را برای بازدید از موزه یا هر مکان دیگری ببرد، مسلما می‌توانند میزان قابل توجهی تخفیف دریافت کنند. سایت‌های گروهی نیز به همین شیوه عمل می‌کنند. ما به فروشندگان پیشنهاد می‌دهیم که تعداد قابل توجهی مشتری برایشان جذب می‌کنیم، به این شرط که آنها هم تخفیف بدهند.»
اشکان روشنایی مسوول سایت خریدگروهی همخرید نیز با تاکید بر اینکه تخفیف تنها عنصر مشخص‌کننده سایت‌های خریدگروهی است، گفت: «ایده اولیه سایت‌های خریدگروهی از آنجا نشات می‌گیرد که کالاها و خدمات مختلف را با قیمتی کاهش‌یافته پیشنهاد می‌دهد به این شرط که حداقل تعداد خاصی از خریداران آن کالا یا خدمت پیشنهادشده را خریداری کنند.»
او در ادامه افزود: «با وجودی که در سایت موفقی مانند گروپان هر فردی بتواند پنج نفر دیگر را به سایت معرفی کند پاداش مالی می‌گیرد، ما ترجیح دادیم وارد این فضا هم نشویم و به هیچ عنوان کسی را ملزم نمی‌کنیم خرید از سایت ما را به دیگران پیشنهاد بدهد. مگر اینکه خود فرد تمایل به انجام این کار داشته باشد اما تلاش می‌کنیم با در نظر گرفتن امتیازهایی جنبه انگیزشی کاربران را افزایش دهیم.»
مرز هرمی‌ها
شناسایی شرکت‌های هرمی در عین اینکه کار دشواری است اما با توجه به برخی ویژگی‌ها می‌توان نسبت به سلامت شرکت‌های فعالی که در برخی مواقع به علت مشابهت با شبکه‌های هرمی ممکن است اشتباه گرفته شوند، اطمینان حاصل کرد.
رئیس مرکز امور اصناف و بازرگانی با اشاره به اینکه در فعالیت‌های هرمی یا کالایی جا‌به‌جا نمی‌شود یا جابه‌جایی‌ها به صورت صوری است، به برخی از ویژگی‌های شرکت‌های هرمی اشاره کرد و گفت: «شرکت‌های هرمی برای گمراه کردن، کالاهایی را برای فروش عرضه می‌کنند اما معمولا آن را با قیمتی بسیار بالاتر از ارزش واقعی آن به فروش می‌رسانند، ضمن اینکه تنوع محصول در این شرکت‌ها وجود ندارد. شرکت‌های هرمی به صورت مخفیانه فعالیت می‌کنند؛ جلسات و برنامه‌هایشان در فضاهای رسمی برگزار نمی‌شود اما مهم‌ترین نکته عدم نظارت است که هیچ مرکزی بر فعالیت‌های مالی و حسابرسی آنها کنترلی ندارد.»
در شرکت‌های هرمی معمولا کالایی که به فروش می‌رسد در انحصار شرکت هرمی است و هیچ تنوعی هم در مجموعه کالاها وجود ندارد. همین‌طور کالاها جنبه غیرمصرفی دارند و در اکثر موارد برای خریدار ارسال می‌شوند.
