حامد نصیری، معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و دبیر چهارمین دوره «جایزه بازی‌های جدی ۱۳۹۹» در گفتگویی با خبرگزاری فارس با نگاهی به بازی‌های جدی و معرفی جایگاه آن در میان دنیای بازی‌های دیجیتال، توضیحات کاملی درباره همه آنچه که قرار است در رویداد جایزه بازی‌های جدی ۱۳۹۹ بگذرد، پرداخته است.
دنیای بازی‌های ویدئویی گاهی هدفش فقط و فقط سرگرمی نیست، بلکه سرگرمی ابزاری می‌شود برای رسیدن به هدفی جدی‌تری مثل سلامت، درمان و توان‌بخشی سالمندان. با این رویکرد، کاربران بازی‌های جدیِ آموزشی هم می‌توانند با دنیای جذاب بازی سرگرم شوند و هم یاد بگیرند.
در واقع «بازی‌های جدی»، لابه‌لای دنیای بازی‌های دیجیتال در کنار سرگرم کردن بازیکن، برایش رویدادهایی واقعی را شبیه‌سازی می‌کند تا بازیکن با قرار گرفتن در فرازوفرود چالش‌های طراحی شده برای حل مسئله، نکاتی آموزشی را هم یاد بگیرد.
بازی‌های جدی برای حل یک مسئله و چالش با استفاده از مکانیک‌های بازی تولید می‌شوند، در واقع مهم‌ترین مزیت یک بازی جدی نسبت به سایر روش‌های حل مسئله این است که می‌تواند مسئله را با روش‌های جذاب حل کند. گرچه مسئله مورد بررسی نیز باید توانایی بهبود با روش‌هایی مثل بازی را داشته باشد.
در این مسیر نیاز است که مطالعات علمی به عنوان پشتیبان توسعه بازی، صورت گیرد و چه قبل از تولید و چه در حین و یا بعد ساخت بازی جدی موردنظر، سیر پژوهشی آن به‌طور کامل و هم راستا با آن پیش رود.
رویداد جامع جایزه بازی‌های جدی در چهارمین دوره‌اش قرار بود در پاییز و زمستان و به صورت حضوری برگزار شود، اما بنا بر اعلام دبیرخانه این رویداد و بر اساس تصمیم‌گیری شورای سیاست‌گذاری آن، به دلیل شرایط کرونایی کشور و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، این رویداد به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود.
این رویداد که هر سال از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان تنها متولی این صنعت و با جذب حامیان این حوزه برگزار می‌شود، امسال نیز شامل سه بخش اصلی جشنواره بازی جدی سال، هکاتون بازی‌های جدی و سمپوزیوم بازی‌های جدی است.
رویداد جامع جایزه بازی‌های جدی در چهارمین دوره برگزاری خود در تلاش است تا زیرساخت‌های علمی و صنعتی را برای توسعه بیش از پیش بازی‌های جدی در کشور فراهم و حلقه‌های توسعه را از تحقیقات دانشگاهی تا تجاریسازی محصولات موجود در صنعت تقویت کند و مانند سال‌های گذشته با شبکه بزرگی از حامیان و همکاران، فرصتی برای مشارکت در رشد بازی‌های جدی در کشور را فراهم آورد.
اما نکته قابل توجه در رویداد امسال حمایت از بازی‌های جدی از سوی ۱۸ نهاد با بیش از ۷۰۰ میلیون تومان جوایز نقدی و تسهیلات تجاریسازی است، امسال وزارت ورزش و جوانان اسپانسر اصلی رویداد است و در بخش هکاتون در هر سه شهر تهران، اصفهان و تبریز در مجموع ۹۰ میلیون تومان برای ایده‌ها و بازی‌های برتر جایزه تعیین کرده است.
بازی‌هایی با جنبه درمانی
از آنجایی که امسال موضوع مطرح شده در هکاتون بازی‌های جدی «مهارت‌های زندگی: مواجهه با همه گیری بیماری ها» است حامد نصیری، معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در خصوص جزئیات این رویداد و تأثیر بازی‌های جدی به ویژه در روزهای کرونایی گفت: خیلی از افراد فکر می‌کنند بازی جدی یعنی بازی‌هایی که کیفیت خاص یا گرافیک عجیبی دارد اما در واقع بازی جدی یک مفهوم علمی است که برای دسته خاصی از بازی‌ها استفاده می‌شود.
نصیری با بیان اینکه این بازی‌ها اهدافی فراتر از سرگرمی صرف دارند، گفت: بازی‌ها ابزارهایی سرگرم‌کننده هستند اما مثل هر رسانه‌‌ای می‌توانند پیامی را منتقل کرده و یا بُعد آموزشی داشته باشند.
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ادامه داد: در واقع از ابتدا برای بازی‌های جدی برنامه‌ای ریخته می‌شود تا یک هدف جدی را دنبال کنند که آن هدف می‌تواند آموزشی، مهارتی و یا در زمینه بهداشت و درمان باشد. ما بازی‌هایی را داریم که ریاضی و فیزیک به بچه‌ها یاد می‌دهد یا در بُعد مهارتی آموزش‌های ویژه نظامی و رزمی را به سربازان ارائه یا حتی در حوزه توان‌بخشی که به درمان بیماران کمک می‌کند.
نصیری با اشاره به نقشی که بازی‌ها در جامعه ۳۲ میلیون نفری گیمرها ایفا می‌کنند، گفت: این بازی‌ها می‌توانند در حل مسائل و معضلات اجتماعی و همچنین موضوعات فرهنگی نقش قابل توجهی داشته باشند.
ساخت بازی‌هایی برای زندگی در دوران کرونا
وی با بیان اینکه پایه بازی‌های جدی در دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد، اظهار داشت: پیش از آنکه کدنویسی بازی شروع شود تحقیق‌وتوسعه در مورد آن صورت می‌گیرد به همین دلیل معاونت پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای متولی حمایت از این بازی‌ها و توسعه آنها در کشور شده است.
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بیان اینکه ما برنامه‌های متنوعی برای حمایت از این بازی‌ها داریم، عنوان کرد: امسال به شکل خاص چهارمین سالی است که رویدادی به نام «جایزه بازی‌های جدی» را مدیریت می‌کنیم که البته تا ۲ سال قبل بخش جانبی از یک رویداد به نام «کنفرانس تحقیقات بازی‌های دیجیتال» بود اما از سال گذشته این رویداد در سه بخش به صورت مستقل برگزار شد.
بخش اول «سمپوزیوم بازی‌های جدی» است که نگاه تحقیقاتی و دانشگاهی دارد و ما در این بخش پذیرای آخرین تحقیقات پژوهشگران ایرانی و خارجی در حوزه بازی‌های جدی هستیم. در واقع وقتی در دانشگاه‌ها بازی‌هایی ساخته می‌شود تحقیقاتی در مورد اثربخشی آنها یا در حوزه طراحی بازی‌ها صورت می‌گیرد، نتایج آن تحقیقات برای سمپوزیوم ارسال می‌شود، ما آنها را داوری و حمایت می‌کنیم و به بهترین اثر جایزه‌ای تعلق می‌گیرد.
نصیری با اشاره به بخش دوم این رویداد گفت: بخش دیگر رویداد بازی‌های جدی «هکاتون بازی‌های جدی» است که ترکیبی از کلمه هک و ماراتون است. انگار که می‌خواهیم در یک رویداد کوتاه سه روزه یک مسیر خلق ایده در حوزه بازی‌سازی را هک کنیم.
در هکاتون، تیم‌های توسعه‌دهنده یا پژوهشگر حوزه بازی دور هم جمع می‌شوند و ما یک موضوع جدی را برایشان مطرح می‌کنیم که باید در طول سه روز به خلق ایده و ساخت بازی برسد. مثلاً در سال ۹۷ موضوع اوتیسم و در سال ۹۸ موضوع آموزش زبان از طریق بازی مطرح شد. در طول این سه روز علاوه بر راهنماهایی که به آنها کمک می‌کنند راهنمای علمی هم در این مسیر کنار بازی‌سازان قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه هکاتون بازی‌های جدی امسال به صورت هم‌زمان در تهران، تبریز و اصفهان برگزار می‌شود، افزود: این رویداد از ۱۹ تا ۲۱ آذرماه برگزار خواهد شد و موضوع ارائه شده ساخت بازی‌هایی برای زندگی در دوران کرونا است و مفاهیم آموزشی که بتوان از طریق بازی به مردم انتقال داد. در این پروسه منتور (راهنما) های علمی حضور دارند که در واقع پزشکان معرفی شده از سوی وزارت بهداشت هستند که در مورد کرونا و نحوه مواجهه با آن تخصص دارند و به بچه‌ها کمک می‌کنند تا پایه علمی کار درست پیش برود.
حمایت از بازی‌های جدی با بیش از ۷۰۰ میلیون تومان جوایز نقدی و تسهیلات تجاریسازی
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به تغییراتی که در رویداد امسال صورت گرفته است، اظهار داشت: امسال وزارت ورزش و جوانان اسپانسر اصلی رویداد است و در بخش هکاتون در هر سه شهر تهران، اصفهان و تبریز ۳۰ میلیون تومان در مجموع ۹۰ میلیون تومان برای ایده‌ها و بازی‌های برتر جایزه تعیین کرده است.
همچنین نهادهای دیگر همچون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این رویداد به صورت حامی حضور دارند. هدف طرح ارائه شده در هکاتون بازی‌های جدی این است که بتوانیم در حوزه کرونا بازی‌هایی طراحی کنیم که قابلیت ساخت داشته باشند و تجاریسازی شده و در اختیار مردم قرار گیرند. یکی دیگر از تغییرات امسال برگزاری رویداد به صورت آنلاین است.
نصیری به بخش سوم رویداد بازی‌های جدی اشاره کرد و گفت: سومین بخش این رویداد جشنواره بازی جدی سال است. در حوزه بازی‌های جدی در هر زمینه پذیرای بازی‌ها هستیم تا هم از منظر علمی و هم از منظر تجاری آنها را بررسی کنیم. پس از داوری، بازی های منتخب وارد فینال می‌شوند که در نهایت یک بازی جایزه ۲۰ میلیون تومانی «بازی جدی سال» را از ما دریافت می‌کند اما ویژگی‌ای که بخش جشنواره دارد این است که به جز جوایزی که خودمان به بازی‌ها می‌دهیم نهادهای مختلف با موضوعات مرتبط با خودشان هم با بازی منتخب خود جایزه می‌دهند.
یعنی ممکن است یک بازی به عنوان بازی جدی سال انتخاب نشود اما نهاد مربوطه مثل ستاد مبارزه با مواد مخدر یا کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان جایزه‌ای را برای آن بازی در نظر بگیرد.
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به اینکه امسال ۱۸ نهاد هر کدام به نوعی از بازی‌ها حمایت می‌کنند، گفت: امسال بیش از ۷۰۰ میلیون تومان جوایز نقدی و تسهیلات تجاریسازی در موضوعات مختلف پیش‌بینی شده است که در صورت وجود آثار حائز شرایط مرتبط، به آنها تعلق خواهد گرفت.
توجه ویژه به توان‌بخشی سالمندان در بازی‌های جدی
وی با بیان اینکه مهم‌ترین هدف ما از برگزاری این رویداد صرفاً حمایت از تیم‌ها نیست، گفت: ما به دنبال این هستیم تا نهادهای دولتی و خصوصی بتوانند با فضای بازی‌سازی به خوبی آشنا شده و به نقش آن در حل مشکلات و مسائل مربوط به حوزه خودشان آشنا شوند. خوشبختانه طی سال‌های اخیر نهادها با تأثیر بازی در حل مشکلات آشنا شده‌اند و بحث بازی‌های جدی در بین دستگاه‌ها بیشتر از گذشته مطرح شده در واقع به این نتیجه رسیده‌اند که بودجه‌هایی که صرف تبلیغات می‌کنند را وارد فرآیند بازی‌سازی کنند.
نصیری در ادامه با بیان اینکه به دلیل بُعد علمی رویداد هر سال یک دانشگاه میزبان می‌شود، گفت: سال اول دانشگاه علم و صنعت، سال دوم دانشگاه صداوسیما، سال سوم دانشگاه شهید بهشتی و امسال هم دانشگاه علامه طباطبائی میزبان رویداد جایزه بازی‌های جدی است. البته امسال به دلیل شرایط کرونا میزبانی فیزیکی دانشگاه را نداریم اما از نظارت علمی آنها بهره‌مند می‌شویم.
وی با اشاره به اینکه ما بازی‌های مختلفی را در بُعد آموزشی داریم، گفت: ما در همه زمینه‌ها از آموزش نماز به کودکان گرفته تا آموزش بارگیری تانکر نفت یا حتی توان‌بخشی سالمندان بازی داریم اما به طور کلی بازی‌ها در ایران بیشتر حول محور سلامت و مهارت‌آموزی ساخته می‌شوند.
ویژگی بازی‌های ویژه سالمندان
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پاسخ به این سؤال که آیا برای افراد سالمند که آشنایی با گوشی‌های هوشمند ندارند و یا توان استفاده از آنها را ندارند راهکاری در نظر گرفته شده است، گفت: بسیاری از بازی‌ها نیاز به موبایل ندارند. مثلاً سال گذشته یک بازی را داشتیم که دارای سنسور تشخیص حرکت بود. در واقع بازی در لپ‌تاپ اجرا می‌شود و در تلویزیون به نمایش درمی‌آید و فرد سالمند باید در قالب یک بازی تمرین‌های مربوطه را انجام بدهد.
وی افزود: برای سالمندان در این سن و توان‌بخشی آنها دو دسته تصمیم‌گیرنده برای خرید ابزارهای کمک درمانی داریم. یک دسته خانواده این افراد هستند و یک دسته کلینیک‌های توان‌بخشی، بنابراین کسانی که به ساخت این بازی‌ها مشغول هستند مخاطب خود را این دو دسته قرار می‌دهند.
یکی از چالش‌هایی که ما در کشور داریم و سعی داریم آن را حل کنیم همین بحث تجاریسازی است. بازی‌های معمولی در فروشگاه‌های دیجیتال قرار می‌گیرند و دانلود می‌شوند اما بازی‌هایی که مثلا مربوط به توان‌بخشی هستند مخاطب خاص خود را دارند و کسانی که مراقبت از سالمندان را بر عهده دارند باید از مارکت‌هایی که ابزارهای توان‌بخشی را به فروش می‌رسانند این بازی‌ها را تهیه کنند. البته خیلی از بازی‌ها هنوز در مرحله تحقیق و توسعه هستند و تجاری نشده‌اند چرا که دانش کمتری نسبت به تجاریسازی آنها وجود دارد، به همین جهت هم خیلی در دسترس نیست و این جزو نقاط ضعف بازی‌سازی جدی ماست که باید به صورت ویژه روی آن کار کنیم.
خبرهای خوب در حوزه بازی‌های خانواده و کودک
معاون پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به بازی‌های مربوط به حوزه خانواده و کودک هم گفت: خوشبختانه در این زمینه اتفاقات خوبی افتاده و ما پیشرفت‌های زیادی داشته‌ایم. برای مثال تفاهم‌نامه‌ای با وزارت آموزش‌وپرورش منعقد کرده‌ایم تا بازی‌های مناسب کودکان و نوجوانان را در شبکه شاد ارائه دهیم که تاکنون حدود ۵۰ بازی داوری شده تا در شبکه شاد منتشر شود؛ یا مثال دیگر مدرسه بازی‌سازان فردا است که بر اساس آن انستیتو ملی بازی‌سازی بنیاد به دنبال آموزش رایگان بازی‌سازی به کودکان و نوجوانان است.
علاقه‌مندان به شرکت در رویداد «جایزه بازی‌های جدی» می‌توانند اطلاعات بیشتر را از طریق این سایت دنبال کنند.
