میزگردی با عنوان بررسی آسیب‌های فضای مجازی و تاثیرات منفی آن در جامعه با حضور رییس پلیس فتای ایلام، کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان، کارشناس مسئول پیشگیری پلیس فتای ایلام و کارشناس فناوری اطلاعات پلیس فتای استان برگزار و در آن عنوان شد فضای مجازی به فضای واقعی تبدیل شده و متأسفانه عدم آگاهی مردم در این حوزه باعث بروز آسیب‌های جدی بر خانواده، جوانان، نوجوانان و جامعه شده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، «علی‌عباس کسانی» رییس پلیس فتا استان در میزگرد بررسی آسیب‌های فضای مجازی و تأثیر منفی آن در جامعه اظهار کرد: در راستای دغدغه و مشکلات جامعه در فضای جامعه و کنترل جرائم این حوزه پلیس به فکر تشکیل یک واحد جداگانه برای رصد و رسیدگی به جرائم در فضای مجازی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات افتاد که تاکنون توانسته است در این حوزه منشاء خدمات فراوانی در عین گمنامی باشد.
عدم آگاهی مردم آغاز آسیب‌های ناشی از فضای مجازی
وی با بیان اینکه جامعه ما دچار یک تحول بزرگ شده که ما آن را قبول نکره‌ایم، افزود: فضای مجازی به فضای واقعی تبدیل شده و متأسفانه عدم آگاهی مردم در این حوزه باعث بروز آسیب‌های جدی بر خانواده، جوانان، نوجوانان و جامعه شده است، چرا که دنیای امروز کاملاً به یک دنیای اینترنتی و مجازی تبدیل شده و پیش‌بینی تبدیل شدن جهان به یک دهکده جهانی که مرزهای برداشته می‌شود، امروزه در فضای مجاری این اتفاق افتاده است.
رئیس پلیس فتای استان ایلام با اشاره به اینکه برای کاهش آسیب‌ها در این حوزه باید به‌صورت جدی و عملی به مردم و کاربران آگاهی بخشی شود و در این زمینه از همه مهم‌تر باید مدارس، دانشگاه‌ها و همه دستگاه باید پای‌کار بیایند، خاطرنشان کرد: برای آگاهی بخشی به جامعه اقدامات نیروی انتظامی به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و همه باید با توجه به وظایف خود پای کار بیایند.
وی با تأکید بر اینکه فضای مجازی ویژگی‌های خاصی دارد، پس گرایش به آن زیاد بوده و فرامرزی است، تصریح کرد: کسی که از اینترنت استفاده می‌کند، احساس می‌کند کسی به وی نظارت نمی‌کند و آزاد است و ارزان بودن و دسترسی آسان از دیگر علل استفاده زیاد از فضای مجازی است.
کسانی ادامه داد: تهدیدهای زیادی در فضای مجازی وجود دارد اما با توجه به هجمه‌های فرهنگی دشمنان، مذهب و اعتقاد در کشور ایران اسلامی تهدیدهای زیادی متوجه جامعه می‌شود.
رشد قارچ گونه جرائم در فضای مجازی
رئیس پلیس فتای استان با بیان اینکه از فضای مجازی برای جرائم سازمان یافته مواد مخدر، شکاف نسلی، مشکلات اخلاقی و جنسی، قاچاق استفاده می‌شود، خاطرنشان کرد: بیشترین جرائم در حوزه جرائم مالی به وقع می‌پیوندد و روز به روز شاهد رشد قارچ گونه جرائم در فضای مجازی هستیم.
وی با تأکید بر اینکه تمام حوزه‌های فردی، روان‌شناختی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی از فضای مجاری در معرض آسیب است، تصریح کرد: ترویج مذاهب جعلی و عرفان کاذب، خرافه‌پرستی، سست کردن آموزه‌های دینی، حرمت‌شکنی ترویج فرهنگ غربی، نابودی فرهنگ اصیل جامعه، نفوذ در مراکز آموزشی گسترش رفتار ابتذال و ناهنجاری‌های اجتماعی، بدحجابی، بد پوششی، تضعیف ارزش‌ها و حتی شورش‌های خیابانی را از تهدیدهای فرهنگی فضای مجاری است.
کسانی با اشاره به اینکه یک شوخی پیامکی ممکن است به دین آسیب جدی وارد کند، افزود: فضای مجازی بسیار حساس و در امور جامعه اثر شگرفی می‌گذارد.
رئیس پلیس فتای استان ترویج استفاده از مواد مخدر، طریقه ساخت، فروش قرص‌های روان‌گردان و چگونگی مصرف آن، نفوذ در حریم خصوص خانوادهها، اخاذی و باج‌گیری را از تهدیدات اجتماعی فضای مجازی بیان کرد.
خانوادهها به عمق تهدید در فضای مجازی پی نبرده‌اند
وی بابیان اینکه خانوادهها به عمق فاجعه تهدیدهای فضای مجازی پی نبرده‌اند، چرا که خانواده نهادی آسیب‌پذیر در این حوزه است، افزود: قبح‌زدایی از مصرف مشروبات الکلی، فاصله انداختن بین خانواده، پخش فیلم‌های خشن برای کودکان از دیگر آسیب فضای مجازی بوده که زندگی اجتماعی جامعه را تهدید می‌کند.
کسانی، افزایش طلاق در جامعه را مهم‌ترین عوارض ماهواره دانست و خاطرنشان کرد: امروزه از طریق فضای مجازی ازدواج‌های اینترنتی شکل می‌گیرد که دوام زیادی ندارد و نقش مهمی در متلاشی کردن بنیان خانواده ایفا می‌کند.
بیشترین جرائم در فضای مجازی اقتصادی است
رئیس پلیس فتای ایلام با اشاره به اینکه بیشترین جرائم در فضای مجازی جرم اقتصادی است و بیشترین انگیزه هم به دست آوردن پول است، تصریح کرد: سرقت‌ها در این حوزه بسیار پیچیده صورت می‌گیرد و لازمه کشف آن نیروی توانمند و متخصص بوده که در پلیس فتا وجود دارد.
وی ادامه داد: فضای مجازی در خانواده و استفاده از آن سیستم رایانه‌ای نیاز به قفل دارد، چراکه تهدیدات فضای مجازی از فضای فیزیکی بیشتر و راحت‌تر است و مردم باید بدانند که حساسیت فضای مجازی از فضای فیزیکی منزل آنان بیشتر بوده، چراکه راحت می‌توان به اطلاعات محرمانه و شخصی آن‌ها دسترسی پیدا کرد.
کسانی بابیان اینکه شناخت مردم از پلیس فتا کم است و باید رسانه‌ها این پلیس که از حیثت مردم صیانت می‌کند به جامعه بشناسانند افزود: پلیس فتا دانش‌محور، دارای کارکنان با دانش فنی و تخصصی مبتنی بر فناوری و علوم روز دنیا، قانون مداری، پیشگیری و کشف جرائم را در دستور کار خود قرار است.
رئیس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات استان گفت: کسانی که در حوزه فضای مجازی مرتکب جرم می‌شوند، آدم‌های قوی و با هوشی هستند، پس کشف و دستگیری آن‌ها نیازمند نیروی متخصص و زحمات زیاد است و کسانی که دستگیری می‌شوند، نیاز به اعتراف ندارند، چرا که ادله کافی علیه آن وجود دارد.
وی با بیان اینکه خشونت در پلیس فتا معنا ندارد، افزود: جرائم اقتصادی با ۴۶ درصد، کلاهبرداری ۱۷ درصد و نشر اکاذیب با ۱۲ درصد بیشترین جرائم فضای مجازی در سطح استان را تشکیل می‌دهند و در ۷ ماهه امسال به ۱۰۰ درصد جرائم به وقع پیوسته رسیدگی و کشف شده‌اند و ۱۱۱ درصد کشفیات داشته‌ایم، هم‌چنین مدت رسیدگی به صورت میانگین به یک پرونده ۱۶ روز است.
کسانی ادامه داد: پلیس فتا به‌صورت شبانه‌روزی در فضای مجازی گشت می‌دهد و با هرگونه ارتکاب جرم، حرمت‌شکنی و ورود به حریم خصوص دیگران در این حوزه برخورد می‌کند و باید به مردم گفته شود که اهداف این پلیس صیانت از هویت، ارزش‌های انسانی، اموال، حفظ حریم خانواده و آزادی‌های مشروع و حفظ حریم خصوصی افراد جامعه است.
رئیس پلیس فتای استان با تأکید بر اینکه نیاز ضروری به ساماندهی فضای مجازی است، تصریح کرد: خانوادهها و دستگاه‌ها باید در این راستا احساس مسئولیت کنند، فضای مجازی مزایای زیادی دارد، اما باید به‌صورت درست مدیریت شود، چراکه بسیاری از جرائم در این حوزه به دلیل ناآگاهی و کاملاً غیرعمد به وقوع می‌پیوندد.
وی اضافه کرد: تمام کافی‌نت‌های فعال سطح استان رسماً با مجوز اماکن و پلیس فتا کار می‌کنند و بر آن‌ها نظارت جدی می‌شود.
وی از جذب پلیس افتخاری در بین آحاد مردم متناسب با شرح وظایف پلیس فتا خبر داد و گفت: فضای مجازی با وجود فواید زیادی که دارد، اگر از آن غفلت شود، می‌تواند موجب برخی معضل‌ها در زندگی اجتماعی شود، بنابراین در جهت توسعه و تحکیم نظم امنیت در فضای مجازی، توسعه مشارکت‌های مردمی و جلب اعتماد جامعه نسبت به اجرای قوانین و مقررات در بحث امنیت فضای سایبری کشور اقدام به پذیرش پلیس افتخاری در این زمینه می‌شود.
وی تقویت توان و پویایی ناجا در راستای انجام وظایف محوله و مأموریت‌های فضای مجازی کشور با رویکرد جامعه‌محور و بهره‌برداری از اطلاعات و توان مردمی در انجام مأموریت‌های محوله را از دیگر اهداف این طرح دانست و تصریح کرد: اعطای پاداش‌های نقدی و غیر نقدی حسب مورد پس از شرکت و اجرای مأموریت‌های موفقیت‌آمیز، شرکت در برنامه‌ها و اردوهای فرهنگی ورزشی، سیاحتی و زیارتی، بکارگیری کارکنان وظیفه دارای حداقل یک سال سابقه عضویت پلیس افتخاری در محل سکونت و اهدای لوح تقدیر به اعضای پلیس افتخاری کارآمد در مناسبت‌های مختلف را از فواید عضویت در این طرح دانست.
دانش‌آموزان و دانشجویان اقشار آسیب‌پذیر از فضای مجازی
«جبار نظری» مسئول پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی پلیس فتای استان نیز در این میزگرد اظهار کرد: در استان در بحث جرائم اقتصادی در سال ۹۱ افزایش یافت، اما در سال ۹۲ و ۹۳ با توجه به برگزاری کلاس‌های آموزشی در حوزه‌های مختلف، پیشگیری و اطلاع‌رسانی به مردم کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه مشکل اساسی فضای مجازی در استان وجود ندارد، اما به دلیل نبود فرهنگ درست برای استفاده از فضای مجازی در استان آن‌هم به دلیل برخی کمبودهای از جمله نبود مکان‌های تفریحی سالم کاربران دچار آسیب می‌شوند، افزود: متأسفانه درزمینهٔ آگاهی بخشی به جامعه کم‌کاری شده است و باید گفت که همان‌طوری که برای نگهداری از منزل قفل نصب می‌کنیم، باید هم برای دستگاهی که از آن در فضای مجازی استفاده می‌کنید، قفل تهیه کنید تا کسی دسترسی به اطلاعات شما پیدا نکند.
نظری ادامه داد: گاهی اوقات انتشار یک عکس در فضای مجازی در استان ایلام به دلیل تعصبات خانوادگی و قومی قبیله‌ای به یک مشکل بزرگ تبدیل می‌شود، پس پیشگیری در این زمینه نقش اساسی دارد.
مسئول پیشگیری پلیس فتای استان با اشاره به اینکه در حوزه پیشگیری پلیس فتای استان آموزش‌های چهره به چهره برای افراد و صنوفی که در معرض تهدید هستند، انجام می‌دهد، خاطرنشان کرد: بیشترین قشر آسیب‌پذیر در فضای مجازی دانش‌آموزان و دانشجویان هستند.
وی با بیان اینکه در برخی اماکن مانند رستوران‌ها برای جذب مشتری استفاده از فضای مجازی را رایگان ارائه می‌دهند، افزود: در این صورت هرگونه مشکل یا جرمی در این محل اتفاق بیفتد، برعهده صاحب رستوران مکان خدمات دهنده است نه مشتری.
نظری استفاده از ظرفیت‌های مردمی در حوزه‌های پیشگیری را مثبت ارزیابی کرد و گفت: جذب پلیس افتخاری قطعاً در پیشبرد اهداف تأثیرگذار است.
مهار کامل جرائم فضای مجازی تنها با کمک مردم امکان‌پذیر است
محسن نادی کارشناس ارشد فناوری اطلاعات پلیس فتا استان نیز در این جلسه اظهار کرد: استفاده از نرم‌افزارهای به‌روزرسانی می‌تواند نقش بسیار تاثیرگذاری در حفظ امنیت دستگاهی که از آن در فضای مجازی استفاده می‌کنید، انجام دهد.
وی با بیان اینکه آموزش به کاربران در فضای مجازی تاثیرگذار است، افزود: تا مردم پای کار نیایند، نمی‌توان جرائم در این حوزه را به صورت کامل کنترل کرد.
نادی با تأکید بر اینکه هر جا مردم پای‌کار آمده‌اند، اهداف به خوبی محقق شده است، خاطرنشان کرد: آموزش‌ها باید در سطح خانوادهها جدی گرفته شود، چرا بیشترین آسیب‌ها در این زمینه وارد می‌کند.
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و آیتی پلیس فتا استان با تأکید بر اینکه اگر خانوادهها به‌خوبی از فرزندان در حین استفاده از فضای مجازی مراقبت کنند، دچار آسیب نمی‌شوند، تصریح کرد: باید به والدین آگاهی کافی داده شود تا بتوانند به فرزندان نظارت کنند.
فضای مجازی کم‌رنگ کننده نقش‌خانواده و مدرسه در تربیت
سرگرد «یدالله متقی» کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان نیز در این میزگرد اظهار کرد: با توجه به عصر جهانی‌شدن و دهکده جهانی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به عناوین یک واقعیت اجتماعی محسوب می‌شوند که توانسته است در کلیه جوامع نفوذ کند و در دسترس آحاد جامعه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این فناوری و ابزار جدید هم به‌عنوان یک تهدید محسوب می‌شود و اگر هم ما نتوانیم به نحوه صحیح این مقوله را مدیریت کنیم جنبه‌های منفی آن متوجه جامعه شده و می‌تواند اثرات منفی زیادی در جامعه داشته باشد، افزود: درگذشته تنها راه انحراف جوانان فضای واقعی بود و پدر و مادر می‌توانستند با کنترل رفتار فرزندان خود در رفت‌وآمد با دوستان ناباب، هم‌کلاسی‌ها و هم سن و سالان خود بر رفتار فرزندانشان نظارت لازم را انجام دهد اما امروزه شکل‌گیری فضای مجازی از قبیل ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، موبایل و غیر سبب شده که والدین نتوانند نظارت لازم بر رفتار و کردار فرزندانشان داشته باشند.
متقی ادامه داد: در واقع رفتار جوانان تحت تأثیر فضای مجازی شکل می‌گیرد و در گذشته نهاد خانواده به عنوان اولین نهاد تربیتی و سپس آموزش‌وپرورش به‌عنوان نهاد جامعه‌پذیر کننده، نقش مؤثر و اساسی در تربیت و شکل‌دهی شخصیت افراد بر عهده دارد اما امروزه با توجه به نقش پررنگ رسانه‌های مختلف در فضای مجازی تا حدودی زیادی نقش خانوادهها و آموزش‌وپرورش کمر رنگ‌شده است و همین مسئله سبب شده به جهت جنبه‌های منفی برخی از این رسانه‌ها رفتار جوانان و نوجوانان تحت تأثیر این ابزارهای تغییر کند.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان خاطرنشان کرد: امروزه در جامعه ما خانوادهها در سبد فرهنگی خود با شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، رسانه‌های مدرن روبرو است که هرکدام به‌نوبه خود بخشی از فرایند تاثیرگذاری در خانواده را هدف قرار داده‌اند و بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای که به‌طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده است و پیام مشترک برنامه‌های این شبکه‌های ماهواره‌ای ترویج خانواده‌های بی‌سامان و لجام‌گسیخته، عادی‌سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه دادن روابط دختر و پسر پیش از ازدواج است.
وی ادامه داد: گسترش فضای مجازی در حوزه درون خانوادهها تغییرات اساسی ایجاد کرده که از جمله آن می‌توان به کاهش ارتباط والدین با فرزندان، از بین رفتن حریم بین فرزندان والدین و شکاف نسلی اشاره کرد.
متقی تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارت‌های برای ازدواج ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش نرخ مجردی در جامعه، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، ناپایداری ازدواج‌ها، تمایل به دریافت مهریه‌های سنگین، تنوع‌طلبی جنسی را از آسیب‌های فضای مجازی در بحث ازدواج و روابط زناشویی عنوان کرد.
تبدیل فضای مجازی به یکی از اصلی‌ترین وسیله‌های ارتباطی
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان با بیان اینکه مقوله‌ای که بسیار مهم است تغییرات در دسترسی به فضای مجازی بوده که قبلاً دسترسی به شکل امروزی آسان نبود، ولی امروز به جهت تنوع فناوری‌های جدید، موبایل‌ها و تبلت‌ها دسترسی به فضای مجازی چنان گسترش یافته که حتی بچه‌های در سنین پایین به این ابزار دسترسی دارند، تصریح کرد: این روزها استفاده از برنامه‌های تلفن همراه همچون فضای مجازی به‌شدت در جامعه رایج شده و می‌توان ادعا کرد که به یکی از اصلی‌ترین راه ارتباطی بدل شده و اگر چه می‌توان از آن‌ها استفاده مفید و مؤثر کرد اما پیامدهای منفی و آسیب‌های آن‌ها نیز اجتناب‌ناپذیر است.
وی گفت: به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی متعدد در فضای مجازی در عین داشتن قابلیت‌های مفید دارای آسیب‌های فراوانی است که منجر به بروز ناهنجاری‌های زیادی در بین افراد جوامع شده است.
متقی با اشاره به اینکه شاید در سال‌های گذشته برای استفاده و عضو شدن در این شبکه‌های اجتماعی نیاز به داشتن سیستم رایانه و اینترنت پرسرعت بود، اما در حال حاضر با پیشرفت فناوری‌های نوین این کار با سهولت و آسانی بیشتری صورت می‌گیرد، افزود: در فضای مجازی با پخش کلیپ‌ها و تصاویر فساد انگیز بنیان انسانی جامعه به خطر می‌افتد، چراکه پخش گسترده و رایگان مصادیق فساد، انحرافات جنسی و بی‌بندوباری برای جامعه به بار می‌آورد که درنهایت به انحطاط جوامع محیط‌های اجتماعی منجر می‌شود، از طرفی به جهت عدم آگاهی خانواده و افراد در استفاده از این ابزارها و کاربران بعضاً شاهد لو رفتن تصاویر و فیلم‌های خصوصی خانوادگی افراد در جامعه می‌شود و همین مسئله به جهت خدشه‌دار کردن آبرو و شخصیت افراد در فضای مجازی است و گاهی اوقات شاهد وقوع نزاع‌ها درگیری‌های فردی، دسته‌جمعی، قتل‌های ناموسی، خودکشی زنان و دختران و نیز افزایش آسیب‌های آمار طلاق و سایر آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه هستیم.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان افزایش نارضایتی‌های خانوادگی، اختلافات دامنه‌دار بین فرزندان و والدین و نیز والدین با همدیگر، بحران هویت، اختلال در شکل‌گیری شخصیت جوانان و نوجوانان، کم شدن روابط خانوادگی، دورشدن از واقعیت‌ها، تعارض ارزش‌ها، گسترش ارزش‌ها غیراخلاقی، گسترش ارتباطات نامتعارف میان جوانان، افتادن در دام زندگی‌های نامشروع، اعتیاد اینترنتی، افزایش انزوای اجتماعی، سوءاستفاده‌های جنسی، مواجه‌شدن با ضربه‌های روحی روانی، تغییر در سبک زندگی افراد و تغییر افراد و تغییر فرهنگ را از دیگر آسیب‌های فضای در حوزه اجتماع بیان کرد.
وی آموزش و اطلاع‌رسانی به جامعه هدف علی‌الخصوص جوانان و نوجوانان به‌عنوان مخاطبین اصلی شبکه‌های مجازی درزمینهٔ آسیب‌های تهدیدات، برگزاری کلاس‌های آموزش همگانی در سطح مدارس، دانشگاه‌ها و نیز مساجد باهدف آگاه‌سازی عمومی، افزایش آگاهی خانوادهها با نظارت صحیح و اصولی بر روی فرزندان، برخورد جدی و قانونی با متخلفین فضای مجازی، انجام اقدامات پیشگیرانه درزمینهٔ آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه در قالب چاپ بروشور، پوستر، بنرهای تبلیغاتی باهدف آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه، برگزاری میزگردهای رسانه‌ای با حضور کارشناسان باهدف ارائه مطالب آموزشی به خانواده و شناساندن آسیب‌ها و تهدیدهای فضای مجازی را ازجمله راهکارهای مقابله با آسیب‌های فضای مجازی عنوان کرد.
متقی بابیان اینکه نباید آسیب‌های فضای مجازی را انکار کرد، افزود: باید قبول کرد تغییرات در حوزه‌های فرهنگی هزینه‌های برجامعه ما تحمیل می‌کند که ازجمله این هزینه‌ها می‌توان به افزایش ناهنجاری‌های و انحرافات اجتماعی و بالا رفتن نرخ برخی جرائم، مسائل اجتماعی از قبیل طلاق و اختلافات خانوادگی اشاره کرد.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان با تأکید بر اینکه ما باید تلاش کنیم که این هزینه‌ها را کاهش دهیم و لازمه آن پرهیز از برخوردهای سنتی است، خاطرنشان کرد: امروز در دنیای مجازی سرقت، کلاهبرداری و انواع جرائم صورت می‌گیرد و پلیس نمی‌توان مانند گذشته با این جرائم برخورد کند و در این راستا باید تغییرات نگرش و رویکرد دهد، شکل‌گیری پلیس فتا در همین راستا بوده است.
وی اضافه کرد: سایر ارگان‌ها نیز باید چنین تغییراتی را در حوزه کاری و مأموریتی خود ایجاد کرده و به افزایش سطح آگاهی خانوادهها و جامعه کمک کنند.
