سهام تشویقی (ESOP) یا سهام کارمندان درصدی از سهام یک شرکت است که به کارکنان اختصاص داده می‌شود تا شرکت موفق به جذب یا حفظ نیروی انسانی با استعداد شود. در سطح بین‌الملل می‌توان به هواوی به عنوان یک شرکت شناخته شده اشاره کرد که اقدام به اعطای سهام خود به کارکنانش کرده است. در ایران نیز با وجود اینکه فرهنگ اعطای سهام تشویقی غالب نیست اما در اکوسیستم استارتاپی ایران می‌توان از کافه‌بازار، دیوار و دیجی‌کالا به عنوان کسب‌وکارهای بزرگی یاد کرد که اقدام به اعطای سهام تشویقی به کارکنان خود کرده‌اند. حالا شرکت سفرهای علی بابا به جدیدترین نمونه ارائه سهام تشویقی به کارکنان در ایران بدل شده و از تخصیص ۸ درصد از سهام خود به کارکنان خبر داده است. هرچند این اولین بار نیست که علی بابا اقدام به تخصیص سهام تشویقی می‌کند و این شرکت تجربه تخصیص سهام به مدیران ارشد خود را پیش از این داشته است. با این حال آنطور که مدیر منابع انسانی علی بابا به وبنا اعلام می‌کند، این اولین بار است که صد در صد کارکنان علی بابا سهام تشویقی دریافت می‌کنند.
به گفته مدیر منابع انسانی شرکت سفرهای علی بابا، این شرکت قصد دارد با ارائه سهام تشویقی آینده خود را به آینده کارکناش گره بزند.
میعاد توکلی در گفتگو با وبنا با بیان اینکه سهام تشویقی ترجمه ریالی دارد، در رابطه به هدف شرکت‌ها از اعظای سهام تشویقی به کارکنان می‌گوید: «ترجمه ریالی سهام تشویقی به این معنا است که هر شرکت از بهای درصدی از سهام خود که می‌تواندآن را بفروشد یا در بازار سرمایه ارائه کند با ارائه سهام تشویقی می‌گذرد. از این رو ارزشی که با ارائه سهام تشویقی خلق می‌شود باید بزرگتر از ارزشی باشد که با فروش سهام به شرکت اضافه می‌شود تا چنین اقدامی صورت گیرد. این ارزش که شرکت‌ها را به ارائه سهام تشویقی سوق می‌دهد ایجاد احساس مالکیت و تعلق به شرکت در کارکنان است که سبب می‌شود آن‌ها با دید بلندمدت و عشق و علاقه بیشتری کار کنند. در واقع تخصیص سهام تشویقی یک بازی برد برد است که کارکنان را در آینده شرکت سهیم می‌کند. با توجه به اینک سهام تشویقی به صورت تدریجی به کارکنان داده می‌شود، تأثیر ارائه سهام تشویقی می‌تواند در حضور بلندمدت کارکنان در شرکت‌ها محسوس باشد.»
با ارائه سهام تشویقی می‌خواهیم دغدغه رفاهی بلند مدت کارکنان برطرف شود تا زمانی که مشغول به کار هستند با تمام وجود خود کار کنند و فکرشان جز کار مشغول دغدغه دیگری نباشد
مدیر منابع انسانی شرکت سفرهای علی بابا در رابطه با تخصیص سهام تشویقی از سوی علی بابا به کارکنان، می‌گوید: «بیشتر شرکت‌ها سهام خود را صرفا به مدیران ارشد خود می‌دهند و تعداد کمی از شرکت‌ها اقدام به تخصیص سهام تشویقی به تمام کارکنان می‌کنند. در علی بابا با توجه به اعتقاد ما به مفهوم ( تیم قهرمانی ) که در آن تمام اعضای تیم در موفقیت شرکت به میزان مختلف موثر هستند، تصمیم بر این شد که ۸ درصد از سهام شرکت به ۱۰۰ درصد کارکنان اختصاص داده شود. می‌خواهیم تمام اعضای تیم خود را در آینده علی بابا سهیم بدانند و با انگیزه بیشتری کار کنند. همچنین همه افراد دغدغه رفاهی بلند مدت دارند که با ارائه سهام تشویقی می‌خواهیم دغدغه رفاهی بلند مدت کارکنان برطرف شود تا زمانی که مشغول به کار هستند با تمام وجود خود کار کنند و فکرشان جز کار مشغول دغدغه دیگری نباشد.»
حقوق ثابت پاسخ‌گوی ارزش بلند مدت خلق شده توسط کارکنان نیست
توکلی ادامه می‌دهد: «باوجود اینکه کارکنان در ازای زحمات خود حقوق دریافت می‌کنند ولی برخی از ارزش‌هایی که توسط کارکنان خلق می‌شود بلند مدت است. برای نمونه با انجام کارها و تغییراتی که فرآیند محور است برای شرکت به صورت بلند مدت ارزش خلق می‌شود. این در حالی است که اگر سهام تشویقی نباشد و کارکنان صرفا حقوق بگیرند در ارزش بلند مدتی که توسط آن‌ها خلق شده شریک نخواهند بود.»
اخبار اکوسیستم استارتاپی را از کانال تلگرام وبنا دنبال کنید
مدیر منابع انسانی شرکت سفرهای علی بابا تخصیص سهام تشویقی به کارکنان را مبتنی بر تجربه مثبت علی بابا از ارائه سهام به مدیران ارشد خود اعلام می‌کند و می‌گوید: «زمانی که علی بابا شرکت کوچکی بود بخشی از سهام خود را به مدیران ارشد خود تخصیص داد. این افراد که سبب رشد علی بابا شدند بعدها با فروش سهام خود به سود قابل توجهی دست پیدا کردند. از این رو از مدت‌ها قبل براساس تجربه مثبت گذشته قصد اجرایی کردن این طرح را داشتیم که در حال حاضر به مرحله اجرا رسیده است و کارکنان علی بابا در حال عقد قرارداد برای دریافت سهام تشویقی هستند.»
میعاد توکلی در پایان با اشاره به گفته محمدرضا شعبانعلی مبنی بر اینکه عمق ارتباطات آدم‌ها را تعداد روزهایی که فکر می‌کنند از آن ارتباط باقی مانده است تعیین می‌کند، از قصد علی بابا برای افزایش عمق ارتباط خود با کارکنانش برای یک همکاری بلند مدت گفت.
