مصاحبه با سید مجتبی شریعتی ، بنیانگذار استارتاپ منظوم
در دنیای امروز سینما و تلویزیون با توسعه گسترده تکنولوژی بیش از پیش به یکی از جذابترین گزینه‌ها برای گذران اوقات فراغت تبدیل شده و فیلم‌هایی در ژانرهای متنوع طرفداران خود را از میان همه سنین و اقشار جامعه پیدا کرده است. اما نیاز به سروسامان دادن فضای فرهنگی حاکم بر سینما و تلویزیون و انتقال اطلاعات آثار تولیدی با هدف هموار کردن مسیر انتخاب مخاطب همیشه به عنوان یک دغدغه مطرح بوده است. این بار هم یک ایده استارتاپی به این نیاز پاسخ گفته و قدم در راه فرهنگ‌سازی این حوزه گذاشته است. منظوم در نگاه اول یک دایره‌المعارف جامع و مرجع آنلاین از اطلاعات هنرمندان و آثار سینما وتلویزیون است اما گستره خدماتش فقط به این حوزه خلاصه نمی‌شود اگرچه مخاطبانش آن را با این خدمت بیشتر می‌شناسند. سید مجتبی شریعتی بنیانگذار ۲۷ ساله این استارتاپ اعتقاد دارد منظوم یک پروژه عظیم ملی با تاثیرگذاری عمیق فرهنگی است. او معتقد است که سینما اندازه بازار بزرگی، حتی بزرگ‌تر از بازار حوزه ورزش دارد که هنوز در آن حرکت جدی از لحاظ فرهنگی اتفاق نیفتاده است. باور او این است که منظوم در دراز مدت می‌تواند حتی سلیقه کاربران را بهبود، تنظیم و داده‌کاوی هدفمند انجام دهد. بنیانگذار جوان این استارتاپ متولد مشهد و فارغ التحصیل رشته تلویزیون و هنرهای دیجیتال از دانشگاه صداو سیما است. به گفته خودش از سال‌ها قبل به فضای نویسندگی و فیلم‌نامه نویسی علاقه‌مند بوده و دوران دبیرستان هم تئاتر کار کرده است. با او به گفتگو نشستیم تا برایمان از راه‌اندازی منظوم و اجرای ایده فرهنگی در اکوسیستم استارتاپی بگوید.
از تجربه‌های کاری قبل از منظوم بگویید. چه زمانی با اکوسیستم آشنا شدید؟
علاقه به حوزه نویسندگی، فیلم‌نامه نویسی و تجاربی که در دوره دبیرستان در زمینه تئاتر داشتم من را به سمت کنکور هنر سوق داد و در نهایت سال۹۰ در رشته کارشناسی تلویزیون و هنرهای دیجیتال در دانشگاه صداو سیما مشغول به تحصیل شدم. ترم دوم تحصیل به سفارش شهرداری مشهد با نگارش رمانی تحت عنوان مکتبخانه فضای نویسندگی را جدی‌تر دنبال کردم .کمی بعد وارد حوزه نویسندگی خلاق شدم و حدود یکسال در این زمینه تحقیق و پژوهش کردم اما متوجه شدم یکی از مشکلات اصلی در حوزه فیلم نامه و سناریو عدم خلاقیت در مهارت‌های نویسندگی و رکود در این حوزه این است. تا سال ۹۴ به مطالعه و تحقیق در زمینه نویسندگی خلاق مشغول بودم و در نهایت خروجی این تلاش‌ها همکاری با سفیر فیلم و مدرسه آینه و چاپ کتاب نگارش خلاقانه برای فیلم بود. فعالیت در زمینه کمیک استریپ و فیلم نامه نویسی، همکاری با سایت خامنه‌ای دات آی آر و تدریس در دانشگاه هم از جمله اقداماتم در سالهای آخر کارشناسی بود.
مسیر پرفراز و نشیب از ایده تا تولد منظوم را چطور هموار کردید؟
در مسیر دنبال کردن علایقم از جمله نویسندگی با دو دوست قدیمی، آقای محمد تفرشی و سیدعلیرضا مصلحی که هر دو دانشجوی کارگردانی بودند، آشنا شدم. اشتراک ما سه نفر علاقه به حوزه ساخت فیلم با محتوای فرهنگی، اخلاقی و طرح چالش‌های سبک زندگی بود، این علاقه انگیزه‌ای شد برای ورود به حوزه ساخت تیزرهای فرهنگی و حرکت به سمت کسب‌وکارهایی استارتاپی. در روند جذب سرمایه برای ساخت محصولات فرهنگی مدنظرمان خیلی زود به این نتیجه رسیدیم که با فضای خوبی مواجه نیستیم و اساسا کار فرهنگی درست با پول‌های نفتی به نتیجه نخواهد رسید و مطمئن شدیم که این راه از بودجه های نفتی نمی‌گذرد.
من اعتقاد دارم کارفرهنگی درستی کاری است که روی پای خود بایستد و بجای اتکا به نهادها و سازمان‌های دولتی باید متکی به مردم باشد، چراکه برپایه نیاز مردم شکل گرفته و مردم حاضرند بابت آن هزینه بپردازند.
بنابراین به دنبال کسب و کاری رفتیم که بیزینسش را خودش بگرداند. آقای مصلحی ایده IMdbایرانی و ایجاد یک رقیب تمدنی برای آن را مطرح کردند. درنهایت ایده منظوم ابتدای سال۹۵ با هدف تغییر در فضای فرهنگی کشور شکل گرفت که بعد از ۶ماه با راه‌اندازی سایت منظوم وارد فاز اجرایی شدیم. البته در مسیر اجرا پیچ و خم‌های زیادی را تجربه کردیم و چندین بار تا نزدیکی شکست پیش رفتیم. ما هر سه سینمایی بودیم و نیاز را حس کرده بودیم اما مشکل اینجا بود که نمی‌دانستیم در فضای استارتاپی نوع نگاه را باید تغییر داد.
از ابتدا جذب سرمایه داشتید یا با سرمایه شخصی شروع کردید؟
از ابتدا مایل بودیم با سرمایه شخصی شروع کنیم و به درآمد تبلیغاتی امید بسته بودیم اما متاسفانه تحقیقات بازار ما ناقص بود و کمی که پیش رفتیم، فهمیدیم نمی‌توان اینگونه کار را ادامه داد، از طریق برادر آقای مصلحی جذب سرمایه داشتیم وایشان به عنوان سرمایه‌گذار فرشته واردکار شدند. درابتدا ۳۰ میلیون از ایشان سرمایه جذب کردیم و بعد تا مبلغ ۳۰۰میلیون ارتقا دادیم.
منظوم را چطور معرفی می‌کنید؟
منظوم یک مرجع و دایره المعارف آنلاین برای هنرمندان و آثار سینما وتلویزیون و رقیب تمدنی یا همان مدل بومی IMdb است. مخاطبان فیلم و سریال در برخورد با اثر با ۳ سوال مواجه می‌شوند
- اطلاعات اثر و هنرمندانش چیست؟
- نظرات مردم درباره ان چیست؟
- ایا این اثر را ببینیم یا نه؟
دغدغه منظوم پاسخگویی به این پرسش‌های مخاطب هست.
منظوم را باچه خدماتی می‌شناسند؟
به طورکلی منظوم در دومحور متمرکز شده است:
۱.ارائه یک دایره المعارف آنلاین از سینما و تلویزیون، که در دو بخش هنرمندان و آثار، اطلاعات رو جمع آوری کرده و به زودی نیز به حوزه جشنواره‌ها ورود خواهد کرد.
- ساخت یک مرجع ارزشگذاری از سینما و تلویزیون،که از ۳ طریق ستاره دهی، بررسی و ارزیابی سلیقه کاربران را دریافت می‌کند، به زودی نیز دو روش راهنمای والدین و ستاره منتقدان به این بخش اضافه خواهدشد.
با گستره خدمات ارائه شده چه تعداد کاربر جذب کردید؟
۲۲۰هزار هنرمند و۵۵هزار اثر سینمایی و تلویزیونی در سایت منظوم صفحه اختصاصی دارند. با ارائه این میزان اطلاعات ارزشمند ماهانه نزدیک به یک میلیون مخاطب و سالانه حدود ۱۲ میلیون مخاطب یونیک به سایت منظوم مراجعه می‌کنند.
حجم زیست بوم سینما و تلویزیون در کشور چقدر است و منظوم چه سهمی از این بازار خواهد داشت؟
هیچ نهاد دولتی تخمین دقیقی از اندازه بازار این حوزه ندارد. اما گردش مالی سالانه زیست بوم سینما و تلویزیون در سال ۹۶حدود۱۲هزار میلیارد تومان برآورد شده است که ما در برنامه پنج سالهای که مدنظرمان است می‌توانیم درآمد سالانه ۱۷۰۰میلیاردی در سال داشته باشیم.
با اتفاقات عجیب و غریبی که در سالهای اخیر به خصوص ۹۸ داشتیم کاهش و یا افزایش چشمگیری را در فروش تجربه کردید؟
تا سال ۹۷ پیوت‌های زیاد داشتیم که نمی‌دانستیم دقیقا منظوم قرار است چه کار کند اما در سال ۹۷ تغییر بیزنس مدلی داشتیم که باعث شد لطمه زیادی نبینیم .در واقع از سال ۹۷ به بعد تصمیم گرفتیم بر روی مرجعیت و ارائه خدمات پژوهشی و محتوایی تمرکز کنیم و به همین دلیل در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ درآمدمان دوبرابر شد.
از رقبایتان برایمان بگویید. چه مزیتی منظوم را متمایز می‌کند؟
۴-۵ رقیب داخلی داشتیم که بعد از مدتی از بازار حذف شدند و رقیب جدیمان فعلا سلام سینما است. اما از تفاوت‌هایمان باید بگویم که جذب سرمایه سلام سینما بسیار بیشتر از منظوم بوده و در این زمینه قابل مقایسه نیستند، همچنین تیم سلام سینما بیشتر متشکل از دولوپر و برنامه نویس بوده ولی تیم ما از همان اول تخصصی در حوزه سینما کارکرده است. منظوم در حال حاضر غنی‌ترین آرشیو آنلاین فارسی اطلاعات آثار ایران و جهان است و در زمینه حجم اطلاعات موجود درباره هنرمندان با سایر رقبا قابل مقایسه نیست. به عنوان دو مزیت دیگر می‌توان از درگیری و تعامل بالای کاربران و وضعیتمان خوبمان در موتورهای جستجوگر نام برد.
از شروع کار با چه چالش‌هایی دست‌و پنجه نرم کردید؟چه توصیه‌ای برای تازه‌واردان به اکوسیستم دارید؟
از شروع بکار چالش های زیادی برای جذب و خروج نیروی انسانی داشتیم به دلایل مشکلات مالی نمی‌توانستیم حقوق مناسبی پرداخت کنیم اما همواره سعی داشتیم بر روی ارزش تیمی متمرکز شویم تا افق‌های متصور منبع انگیزه برایمان باشد. البته بعد از مدتی هم آقای تفرشی و آقای مصلحی از تیم خارج شدند و سراغ فضاهای کاری دیگری داشتند .چالش دیگر مطالعه بازار بود، توصیه من به افرادی که قصد راه‌اندازی استارتاپ دارند مطالعه دقیق بازار و طراحی بیزنس مدل مناسب و تمرکز بر روی تیم، گفتگو و ارزش‌ها است.
آنچه در این مسیر آموختم این بود که اساسا انحصار و تمرکز سرمایه و زمان به شدت برای فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی مضرراست. باید این دست فعالیت‌ها را برپایه حرکت‌های مردمی بالا بیاوریم و منظوم نمونه هوشمند و ارتقا یافته از این حرکت ها است. البته از پیوت‌های مناسب و بجا هم نباید غافل بود.
مسائل حقوقی هم بسیار سخت و چالش‌برانگیز است و بروکراسی اداری کنسل کننده هر کسب و کاری را میبلعد و زمین گیر می‌کند.
چه نقاط قوت و ضعفی را در اکوسیستم ایران می‌بینید؟
با اینکه فعالیت‌های مردمی و خصوصی از لحاظ اقتصادی برای کشور مفید و اثرگذار است اما به دلیل جنس فعالیت‌های دولتی انحصار و تمرکز زیادی به چشم می‌خورد.اما اتفاقات جذاب بسیار زیادی هم داریم ما از لحاظ فرهنگی و حرکت مردمی در مقطع تاریخی ارزشمندی هستیم. باتوجه به اتفاقات اجتماعی که در دهه‌های گذشته بوجود آمده و پتانسیل و ارزش های فرهنگی که برای مردم ایران شکل گرفته حرکت‌های بزرگی می‌تواند آغاز شود که هر کدام پتانسیل الگو شدن در منطقه و ایران را دارد. فعالیت های استارتاپی و فرهنگی ما می‌تواند سرویس‌ها و خدمات ارزشمندی حتی برای منطقه ارائه دهد.
ما نیروی انسانی به شدت ارزان و باانگیزه داریم که آرزوی هر کشور و بنگاه اقتصادی است که به چنین نیروی انسانی توانمند و لرزان دست پیدا کند. از طرفی قرار نیست ما یک ژاپن یا آمریکای اسلامی‌تر باشیم ما دقیقا می خواهیم یک ایران متفاوت باشیم و اساسا حرکت‌هایی داخل ایران شکل می گیرد که در سرتاسر جهان به ذهن خطور نکرده است.
انتظار شما از دستگاه‌های دولتی چیست؟
ما از حمایت‌های سرمایه‌ای بیزاریم و بارها که نهادهای حاکمیتی به دنبال خرید سرمایه منظوم بودند زیربارنرفتیم. عقیده داریم منظوم باید روی پای خود بایستد و از طریق مردم پیش برود. اما می‌تواند با نهادهای حاکمیتی دررقالب پروژه های محتوایی و … همکاری داشته باشد. همانطور که IMdb فروش سینمای آمریکا را تحت تاثیر قرار داد حتما منظوم و فعالیت‌های این چنینی می‌تواند در عرصه خدمات محتوایی انقلاب بزرگی ایجاد کند.
