وبنا – به نقل از وبلاگ نیوز – شبکه اجتماعی مجازی ایجاد کنیم یا سوار موج آن شویم؟ این سوال چند وقتی است که در سازمان های دولتی و خصوصی ایران به وجود آمده و برای پاسخ به آن تاکنون نشست های تخصصی درباره شبکه های اجتماعی توسط مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی برگزار شده اما آیا به واقع این نشست ها توانسته است به این سوال پاسخ دهد؟
قبل از پاسخ به این سوال باید چندگام به عقب برگردیم و بررسی کنیم که آیا تاکنون شبکه اجتماعی تجاری – سازمانی همانند لینک دین در ایران شکل گرفته است؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت، در حال حاضر شبکه اجتماعی تجاری – سازمانی بومی در ایران شکل نگرفته است.. بررسی این سوال ها نیز خالی از لطف نیست که آیا تمام کشورهای دنیا شبکه اجتماعی بومی دارند؟
آیا دسترسی به امپراطوری های شبکه های اجتماعی دنیا مانند فیس بوک، توییتر و یوتیوب در اکثر کشورها وجود ندارد؟ به راستی آیا نیاز داخلی برای ایجاد و توسعه شبکه های اجتماعی مجازی وجود دارد؟ آیا باید منتظر حرکت ملی برای ایجاد یک شبکه اجتماعی بومی و سراسری بود؟ سوال های از این دست باعث شده تاکنون حرکت موفق و پایداری در این زمینه انجام نشود.
به راستی چه چیزی باعث شده است که چنین سوال های در حوزه شبکه اجتماعی شکل بگیرد؟ آنچه که مسلم است، شبکه های اجتماعی مجازی امروز به عنوان سردمدار اینترنت و وب به شمار می روند، شبکه هایی که ساختار شبکه ای آنها باعث توسعه و رشد آنها شده و شرکت ها و دولت های دنیا در جهت منافع شخصی یا تجاری – سازمانی از اطلاعات این شبکه ها استفاده می کنند.
در حالی اطلاعات یا به عبارتی محتوای شبکه های اجتماعی توسط کاربران ایجاد می شود، به بیانی دیگر، کاربران تولیید کننده محتوا هسته اصلی شبکه های اجتماعی محسوب می شوند و همیشه این سوال از سوی دولتمردان، سازمان ها و شرکت ها مطرح شده است که چطور می توان فعالیت های شبکه های اجتماعی را منطبق بر اهداف سازمانی کرد؟ به بیانی دیگر چگونه می توان کاربران شبکه های اجتماعی را درگیر فعالیت های سازمانی کرد؟ آیا می توان با توجه به اینکه امروز فیس بوک، توییتر و غیره تواسنته اند مخاطبان زیادی را درگیر کنند، سازمان ما نیز می تواند مخاطبان زیادی را درگیر کند؟
اما از منظر فنی ایجاد و راه اندازی شبکه های اجتماعی چندان پیچیده و طاقت فرسا نیست، زیرا با توجه به نمونه های خارجی موفق می توان نسخه بومی آنها را تهیه کرد. اما آیا تنها ایجاد و عرضه یک شبکه اجتماعی مجازی می تواند اعتماد مخاطبان یا همان کاربران را جذب کند؟ مسلم است که به راحتی نمی توان مباحث تئوری پشت این شبکه ها را نادیده گرفت!
به هر حال برای ایجاد شبکه اجتماعی بومی باید چند نکته اساسی را مد نظر قرار دهیم:
۱- در مرحله اول باید به این سوال اساسی پاسخ داده شود که هدف ما از ایجاد شبکه های اجتماعی چیست؟ این سوال پایه طراحی و پیاده سازی شبکه اجتماعی در وب است. شما نباید انتظار داشته باشید که شبکه اجتماعی ایجاد کنید و به راحتی بتوانید آن را منطبق بر اهداف سازمانی کنید. شاید در آینده این شبکه ها اهداف شما را پوشش دهد اما نمی توان بدون در نظر گرفتن اهدافی ثابت و پایدار دست به ایجاد شبکه های اجتماعی زد.
۲- مخاطب شناسی دومین مرحله یا مهمترین بخش در جریان ایجاد شبکه های اجتماعی است. به بیانی دیگر شما باید بدانید که برای چه کسانی شبکه اجتماعی ایجاد می کنید؟ آیا آنها هم اکنون قدرت دسترسی آنلاین را دارند؟ پهنای باند دسترسی آنها چقدر است؟ آیا شبکه های اجتماعی شما نیاز سازمانی آنها را برطرف می کند؟
۳- طراحی استراتژی اولیه شبکه اجتماعی سومین مرحله است. نکته اساسی در این مرحله این است که نقش واقعی استراژی سازمانی، تنظیم سازمان است. یعنی شما به عنوان یک استراتژیست باید یک چارچوب کلی برای فعالیت ها مشخص کنید. به عنوان مثال شما باید مشخص کنید که تبلیغات سنتی هم اکنون تاثیرات بیشتر بر مخاطب سازمانی شما دارد یا تبلیغات آنلاین؟ تدوین استراتژی شبکه اجتماعی نیازمند طراحی اهداف و مخاطب شناسی آشکار است. به عبارتی دیگر مهم این است که شما بین آنچه که انجام می دهید، آنچه که می خواهید انجام دهید و آنچه که مخاطبان از شما انتظار دارند؛ اتصالی برقرار کنید. قاعدتا این مرحله بعد از تحقق مراحل قبلی انجام پذیر است.
۴- نکته دیگری که باید همیشه به آن توجه داشت این است که اعتماد کاربران ایرانی به فضای مجازی بسیار پایین است حال اگر پشت یک اجتماع آنلاین (شبکه اجتماعی) یک سازمان دولتی باشد قاعدتا درجه اعتماد کاربران پایین تر می آید. به نظر می رسد فعالیت شبکه های اجتماعی توسط شرکت های خصوصی یا انجمن های مدنی بهترین رویکرد برای ایجاد این شبکه ها باشد.
۵- نکته اساسی دیگر این است که ایجاد، توسعه و نگه داری شبکه های اجتماعی باید مستقیما زیر نظر واحد روابط عمومی سازمان باشد زیرا جذب مخاطب از کانال های گوناگون از وظایف اصلی روابط عمومی ها به شمار می رود. روابط عمومی است که باعث ایجاد اعتماد در مخاطب می شود، روابط عمومی است که قدرت نفوذ در مخاطب را دارد و قدرت تطابق اهداف سازمانی را با شبکه های اجتماعی از منظر ارتباطی دارد. زیرا روابط عمومی واحدی است که منافع سازمان را در کنار منافع مخاطب درک می کند و این پیش نیاز توسعه شبکه های اجتماعی است.
با تمام این تفاسیر، ایجاد و راه اندازی شبکه های اجتماعی مجازی نیازمند مخاطب شناسی دقیق است و اگر مخاطب شناسی و استراتژی دقیقی برای جذب کاربران وجود نداشته باشد، قاعدتا در این زمینه موفق نخواهیم بود و اینجاست که این ضرب المثل مصداق پیدا می کند،” آن‌قدر سمن هست، که یاسمن توش گم است” زیرا شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر در جذب اعتماد کاربران قدرت بی نظیری دارند و روز به روز استراتژی جدیدی را اتخاذ می کنند اما کیوزون(QQ.com) شبکه اجتماعی بومی چین به عنوان نهمین وب سایت پربازدیدکننده جهان نشان داده است که فضا همچنان برای عرض اندام در این عرصه وجود دارد.
