در سی و هشتمین نشست نقد و اندیشه، کارشناسان حاضر با اشاره با اهمیت نقش فضای مجازی در مبارزه با فساد، به اهمیت نگاه فرصت محور به این فضا تاکید کردند و نقش برخورد مناسب با فضای مجازی در تعیین سرنوشت آینده ایران را مهم دانستند.
سی و هشتمین جلسه نقد و اندیشه با موضوع «شفافیت و فساد ستیزی در فضای مجازی» با حضور حسن فروزان فرد، رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران و سعید تقی پور، مدیرمسوول روزنامه جهان اقتصاد، برگزار شد.
در ابتدای این نشست فروزان فرد با اشاره به اینکه فضای مجازی فاصله گذشته تا امروز است، گفت: فضای مجازی به ادراک فساد کمک کرده است اما اندازه رشد آن به اندازه ادراک فساد نبوده و به اندازه سرعت رشد فضای مجازی فساد رشد نداشته است.
وی افزود: با رشد فضای مجازی شکل جدیدی در تعامل با اطلاعات و داده ها شکل می گیرید و با سرعت بسیار بالا و نقش آفرینی افراد مختلف، فرصت بزرگی برای برخورد با فساد بوجود می آید.
فروزان فرد، فضای مجازی را دستاورد بزرگ بشری عنوان کرد که می تواند نسبت به گذشته مکانیزم ها و دستاورد های مبارزه با فسار را به صورت گسترده ای تغییر دهد.
وی افزود: تا زمانی که نارضایتی از شرایط موجود ایجاد نشود زمینه برای گام بلند تغییر فرآهم نمی شود.
فضای مجازی می تواند بستری برای تغییرات مثبت باشد
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران، تصریح کرد: ایجاد نارضایتی می تواند توسط گروهی تبدیل به دستاورد به هم ریختگی بیشتر شود و ایجاد نارضایتی توسط گروه دیگر به اصلاح جامعه کمک می کند و درایت سامان دهندگان فضای مجازی و رفتارهای عمومی حاکمیت می تواند این بستر را به یک بستر بی نظیر برای تغییرات مثبت تبدیل کند یا به زمینه ای برای به هم ریختگی نزدیک کند.
وی با اشاره به اینکه فساد ساختاری نداریم اما در ساختار خود فساد داریم، افزود: فساد مانند ویروسی که در خون انسان وارد می شود، اندام های ضعیف را درگیر می کند اما نمی توانیم بگوییم این بدن و ساختار فاسد شده و فقط نیاز به جراحی و اصلاح دارد.
سعید تقی پور، مدیرمسوول روزنامه جهان اقتصاد نیز در این نشست با اشاره به اینکه انتظار از رسانه ها این است که فساد را افشا کنند، گفت: در ۴۰ سال گذشته وضعیت کشور روز به روز پیچیده تر شده است و این پیچیدگی در رسانه ها نیز بازتاب داشته است و رسانه ها نسبت به اصلاح جامعه لکنت دارند.
وی افزود: بسیاری از کارهایی که در۴۰ سال گذشته جزء اصول اولیه نظام بوده انجام نشده و به تدریج انحرافاتی در اصول اولیه ایجاد شده مانند اینکه صیانت از قدرتمندان و ثروتمندان و مفسدین که در قوانین و ارزش های ما نبوده است اما به تدریج ایجاد شده است.
رسانه ها در افشای فساد لکنت دارند
تقی پور با اشاره به اینکه نظام حقوقی به گونه ای رفتار می کند که بعضا حق را به متخلف می دهد، گفت: این نظام حقوقی اجازه انتشار اسامی مقامات و همچنین متخلفین را به رسانه ها نمی دهد و به همین دلیل رسانه ها در افشای فساد لکنت دارند.این در حالی است که بعضا متخلفین علیه هرکس و به هر شکلی سخن می گویند.
وی درباره پیشرفت تکنولوژی و تاثیرات آن افزود: رشد تکنولوژی به محتوای آن غلبه کرده است در صورتی که تکنولوژی ابزاری برای ارائه محتوا است.
مدیر مسوول روزنامه جهان اقتصاد با انتقاد از اینکه در بحران ها نخستین تصمیم بستن فضای مجازی است، تصریح کرد: این کار به این معنی است که ما به روش های دیگر نمی توانیم با مردم گفت وگو کنیم و چون پیام و حرف ما را نمی پذیرند، پیام دادن مردم به همدیگر را نیز قطع می کنیم بنابراین این تصمیم مناسبی نیست.
وی با اشاره به اینکه تکنولوژی معطل ما نمی ماند، افزود: ما فقط در تلاش هستیم بتوانیم آن را مهار کنیم و به صورت تدافعی با آن برخورد می کنیم در صورتی که باید رسانه ها را در این فضا شناسنامه دار کنیم و در عین حال سواد رسانه ای مردم را نیز افزایش دهیم.
در شرایط پیچیده کشور فضای مجازی یک فرصت است
تقی پور تصریح کرد: در این وضعیت پیچیده کشور از فضای مجازی می توانیم به عنوان یک فرصت استفاده کنیم و تلاش کنیم در این فضا اعتماد مردم را نسبت به همین نظام اطلاع رسانی موجود افزایش دهیم .
وی وضعیت کشور را آبستن تحولات بسیار عمیق عنوان کرد و افزود: اگر این فضا به درستی هدایت شود و چشم های خود را باز کنیم و در مسیر درست حرکت کنیم می توانیم که دنیا را شگفت زده کنیم و کمترین بی دقتی ما را به پرتگاهی می اندازد که باعث عبرت دیگران می شود.
فروزان فرد نیز در بخش دیگری از سخنان خود به زمینه بروز فساد در تاریخ ایران اشاره و رانت را منبع فساد در دهه های معاصر ایران معرفی کرد و گفت: رانت از دسترسی به ثروت خدادادی نفت به صورت غیر شفاف ایجاد شد و سرعت و شکل دسترسی به این رانت شدت و عمق این فساد را تعیین می کند و اقتصاد ما از زمان دسترسی به نفت وارد دور جدیدی از فساد شد.
تقی پور نیز با اشاره به اهمیت سرمایه های اجتماعی، گفت: در طول ۸ سال جنگ تحمیلی از ۱۷ شاخص رشد انسانی ۱۴ شاخص دارای رشد مثبت بودند که به وسیله سرمایه انسانی به دست آمده است نه پول و سرمایه.
قدرت، ثروت و رسانه می توانند مثلث فساد باشند
وی به قدرت، ثروت و رسانه به عنوان سه ضلع مثلثی اشاره کرد که می تواند مثلث فساد باشد و افزود: اگر در این مثلث، فساد حاکم باشد رسانه نیز به عنوان یک ضلع این فساد مردم را فریب می دهد و ذهن مردم را به سمت درستی هدایت نمی کنند.
مدیر مسوول روزنامه جهان اقتصاد با تاکید به اینکه این مثلث نظام ارزشی را به انحراف کشیده است، گفت: دیدگاه های مردم نیز به انحراف رفته است و حوزه رسانه ضروری ترین جایی است که باید اصلاح شود و همچنین سواد رسانه ای مردم نیز افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه در این سالها پژوهشگر، محقق و روزنامه نگار به اندازه کافی تربیت نکرده ایم، افزود: روزنامه نگاری که بتواند گزارش تحقیقی مستدلی تهیه کند به اندازه کافی وجود ندارد و این چالش بزرگی در عرصه رسانه ای است.
فروزان فر رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران نیز، گفت: گروه پیشرانی وجود دارند که روز به روز فاصله آنها با دیگران بیشتر می شود و گروه پیشران به دستاوردها و نتایجی می رسند که دیگران را مبهوت می کند که تاکنون در تاریخ بشر وجود نداشته است.
انسان خلاق امروزی تمام آرزوهای بشری را به چالش کشیده است
وی با اشاره به اینکه انسان در این قرن خلاقیت را تجربه می کند، افزود: انسان خلاق امروزی تمام آرزوهای بشری در دوره های مختلف تاریخ را به وسیله این خلاقیت به چالش می کشد و به آن دست می یابد مانند همین گوشی تلفن همراه.
فروزان فرد تصریح کرد: به دلیل فاصله بسیار اقتصادی و تکنولوژی که برخی جوامع با ما دارند و امکان دارد در مواجه با آن مکانیسم مافلج شود، نهاد قدرت برای حفاظت از شرایط امروز تلاش می کند اما فضای مجازی ما را در معرض پیشرفت های جوامع پیشرو قرار می دهد و گزارش ها و داده ها به دست عموم مردم می رسد.
وی افزود: ساختار سنگین دولت بزرگ توان به روز رسانی خود را برای مقابله و به چالش کشیدن تحولات ندارد، بنابراین به صورت ناخود‌آگاه با این تحولات مقابله می کند.
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه شاید اقتصاد انعطاف پذیر مفهوم درست تری برای اقتصاد مقاومتی است، تصریح کرد: با توجه به پیچیدگی ها و تحولات سریع در دنیا، سال هاست که کشورهای اروپایی برای برخورد با این تحولات بر روی اقتصاد انعطاف پذیر کار می کنند تا این تحولات موجب فروریزی جوامع آنها نشود و بتوانند از ظرفیت این تحولات با انعطاف پذیری استفاده کنند.
فضای مجازی فرصتی برای دسترسی به حقایق بدون دخالت نهاد قدرت است
فروزان فرد با اشاره به اینکه از نظر حاکمیت فضای مجازی یک مداخله گر غیر حرفه ای است، تاکید کرد: فضای مجازی از نظر مردم تنها فرصت برای دسترسی به آخرین حقایق بدون دخالت منبع قدرت است.
وی افزود: بر اثر تاثیرات فضای مجازی و بالا رفتن توقعات مردم، منبع قدرت احساس می کند که نمی تواند به دلایل مختلف این توقعات را پاسخ دهد به همین دلیل به سمت کم کردن و محدود کردن دسترسی به این فضا حرکت می کند در صورتی که ما این کار را در گذشته تجربه کرده و شکست خوردیم.
در فضای مجازی زمینه دروغ گویی دشوارتر می شود
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه این انتظار وجود ندارد که حاکمیت بتواند تمام متغیرها را همزمان ارتقا دهد، تاکید کرد: تنها راهی که باقی می ماند گفتن حقیقت و دست برداشتن از دروغ پردازی است چرا که فضای مجازی به گونه ای عمل می کند که در مقابل دروغ می ایستد و هر روز که به پیش می رویم زمینه دروغ گویی دشوارتر می شود.
وی افزود: چه بخواهیم و چه نخواهیم دسترسی به اطلاعات هر روز بیشتر می شود و تنها راه ما حقیقت گویی و حقیقت بینی و پیدا کردن یک راه حل میانی متناسب با واقعیت های موجود است چرا که امکان ندارد بتوانیم در بلند مدت فضای مجازی را محدود کنیم.
فروزان فرد با اشاره به تجربه شکست خورده برخورد با ویدیو در سال های گذشته، تصریح کرد: تنها دستاورد ما در این حوزه عقب ماندن از دستاوردهای اقتصادی آن است چرا که تولیدات تصویری خانگی باید در ۳۰ سال گذشته مانند کشورهای دیگر راه اندازی و دارای سازوکاری اقتصادی می شد در صورتی که هم اکنون به اجبار فضای مجازی مجبور به پذیرش سینمای خانگی و مانند آن شدیم و دستاوردهای کمتری هم به دست آوردیم.
وی با اشاره به پیشرفت هایی که در حوزه ارائه اینترنت انجام می شود، افزود: کسانی که متولی جهانی اینترنت هستند گویی قسم خورده اند که اینترنت را به ویژه ترین و مستقیم ترین راه ارتباطی بشر تبدیل کنند به دلیل اینکه منافع خود را در این بستر طراحی کرده اند و در حال کار بر روی پروژه های اینترنت رایگان برای تمام مردم دنیا هستند و تمام فرصت ما نیز همین فاصله نزدیک است.
باید به سمت قانع کردن مردم حرکت کنیم
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران، تصریح کرد: ما در مقابل این فضا یا مبارزه را ادامه می دهیم یا باید به سمت تغییر نوع گفت و گو با مردم و قانع کردن آنان برویم.
وی افزود: فضای مجازی مهم ترین دستاورد بشری است که همه زیرساخت های موجود را تغییر می دهد و هنوز تغییرات مهم در راه است.
تقی پور نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه ما می توانیم فضای مجازی را در خدمت توسعه کشور ببینیم، تصریح کرد: در حالی که هنوز آمادگی برخورد با فضای ۴G را نداریم در مواجهه با تکنولوژی ۵G حتما مبهوت و متحیر می مانیم و نمی دانیم که باید چه کاری انجام دهیم.
فروزان فرد در بخش دیگر از سخنان خود درباره تاثیر نسل آینده ایران در این حوزه، با اشاره به اینکه هم اکنون مباحث فضای مجازی از زاویه نگاه متولدین دهه های ۴۰،۵۰، و نهایت ۶۰ مطرح می شود، تاکید کرد: ۲۰ سال آینده کشور در دست دهه هشتادی ها است و این نسل پیش از دبستان با فضای مجازی، اینترنت و گوشی هوشمند آشنا شده است و باید از نگاه آنان ببینیم که چگونه فکر می کنند و چه قابلیت هایی دارند.
حسن فروزان فرد
نگاه دهه هشتادی ها هیچ ارتباطی با نگاه ما ندارد
فروزان فرد افزود: شکل نگاه دهه هشتاد به فضای مجازی هیچ ارتباطی با نگاه ما ندارد و به جای اینکه ما به او درباره این فضا بگوییم او باید به ما بگویید که چگونه می بیند.
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران با تاکید به اینکه دهه هشتادی ها این فضا را از آن خودکرده اند، تصریح کرد: ما باید ببینیم آنان چه استفاده ای از این فضا می کنند و در مقابل قابلیت های آن چگونه رفتار می کنند.
وی با اشاره به اینکه این حوزه نیاز به نوراندازی دارد، افزود: باید کسانی که در ۱۰ یا ۲۰ سال آینده قرار است تغییرات را ایجاد کنند بشناسیم و به نگاه خود که متعلق به دوره متفاوتی است تکیه نکنیم.
فروزان فرد با بیان اینکه نگاه ما در این فضا این است که چگونه ضربه نخوریم، تاکید کرد: آنها نگاه بهره مندی از فضای مجازی دارند مانند راه اندازی استارت آپ هایی که برای تغییرات مهمی از آن استفاده می کنند.
وی افزود: دهه هشتادی ها با بیزینس پلان های نوآورانه، خود را به دنیا معرفی می کنند چرا که از ابتدا با این ابزار در تعامل بوده اند و در این فضا بزرگ شده اند.
فروزان فرد با طرح این سوال که آیا ما اجازه داریم که در مقابل تحول و تحرک تاریخی ایران بایستیم، تاکیدکرد: بهتر است راست گویی کنیم چرا که فضای مجازی به دلیل گستردگی که دارد راست های ما را بزرگ نمایی می کند و تاثیر می گذارد.
اگر انقلاب چهارم صنعتی را باور نکنیم آینده به گونه دیگری رقم می خورد
وی با بیان اینکه ما در دنیا داخل انقلاب صنعتی چهارم شده ایم، افزود: در مسیر این پیشرفت، ما نزدیک هوش مصنوعی هستیم و اگر این انقلاب را باور نداشته باشیم آینده ایران را به گونه دیگری رقم می زنند.
رییس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران، در بخش پایانی سخنان خود درباره حمایت های قانونی گزارش گران فساد نیز به قانون مصوب مبارزه با فساد در سال ۸۸ اشاره کرد و گفت: در ماده ۳ این قانون به حمایت از گزارش گران فساد تاکید شده است اما در ده سال گذشته این ماده به صورت جدی اجرایی نشد.
وی با اشاره به اینکه در قوانین بالادستی کشور ظرفیت مبارزه با فساد وجود دارد، افزود: هر بار که برای ایجاد مبانی قانونی قوی در حمایت از گزارشگران فساد اقدامی شده است قبل از به نتیجه رسیدن با توجیهاتی متوقف شده است.
فروزان فرد با اشاره به اینکه بین افشاگری و گزارشگری فساد فاصله وجود دارد، تصریح کرد: فضای مجازی می تواند پشتوانه خوبی برای گزارشگری فساد باشد.
مدیر مسوول روزنامه جهان اقتصاد نیز در پایان سخنان خود در این نشست با اشاره به اینکه کشور در شرایط خطیری قرار دارد، تاکید کرد: توسعه ارتباطات و فناوری شدت گرفته است و اگر از فرصت های فضای مجازی استفاده نکنیم، شرایط بین المللی، اقتصادی و سیاسی دشواری پیش رو داریم و کشور آبستن حوادث بزرگی است.
وی با تاکید به اینکه من به آینده کشور امیدوار هستم، افزود: ایران برای توسعه و درخشش در دنیا ظرفیت و سرمایه لازم را دارد اما آن را در پستو نگه داشته ایم و باید به فعل تبدیل کنیم.
منبع: مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
