بیست و سومین نشست نقد و اندیشه با موضوع حریم خصوصی در فضای مجازی که در آن دیدگاه های مختلف موضوع حریم خصوصی در فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفت.
بیست و سومین نشست نقد و اندیشه با موضوع «جایگاه حریم خصوصی در فضای مجازی» با حضور میترا حجار هنرپیشه سینما، تلویزیون و تئاتر و ضیاء الدین خرمشاهی حقوقدان در سالن الغدیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.
در ابتدای این نشست ضیاء الدین خرمشاهی حقوقدان با اشاره به صفت ستار خداوند تعالی گفت: ستاریت فقط ناظر بر عیب ها نیست بلکه به معنی پوشاندن همه موضوعات است و اگر انسان می خواهد خلیفه الله باشد باید براساس همه صفات خداوند حرکت کند، بنابراین نقض حریم خصوصی برخلاف صفات خداوندی محسوب می شود. چراکه خداوند به حریم خصوصی همه بندگانش احاطه دارد اما چیزی را فاش نمی کند.
وی با اشاره به خطبه رسول الله (ص) در روز عرفه افزود: خطبه حضرت رسول (ص) در روز عرفه به نوعی مانیفست دین اسلام است و در آن رعایت آبرو و حرمت دیگران جزو فرازهای اصلی آن خطبه است. ضمن اینکه در آن خطبه هیچ نکته فردی ذکر نشده است و همه موضوعاتی است که ناظر به فعالیت های اجتماعی انسان مربوط می شود.
خرمشاهی با اشاره به وجود احادیث فراوانی مبنی بر اینکه شایعه و اشاعه آن اظهار کرد: در قرآن و در سوره حجرات و همچنین در فرهنگ ایران باستان نیز بر این مهم (ستار بودن)تاکید شده است با این حال امروز شاهدیم که نقض حریم خصوصی افراد نامدار تفریح شده است و به عنوان مثال در مورد ازدواج دوم فردی که اصلا به ما مربوط نمی شود، صحبت ها می شود.
این حقوقدان با بیان اینکه چهره های مطرح در جامعه و در شبکه های اجتماعی نیامدند که خود و زندگی خود را عرضه کنند تا دیگران به آنها حمله کنند، تصریح کرد: خیلی وقت ها فضایی از طرف مردم ایجاد می شود که مسوولان نیز وارد آن فضا می شوند و من بارها شاهد بودم که مسوولان کشور مثلا در مناظره تلویزیونی حریم خصوصی دیگران را نقض می کنند. که این نشان می دهد که رذایل اخلاقی هم از سوی مردم به بالا منتقل می شود و هم از رده های بالا به مردم می رسد.
وی با انتقاد از تراکم و حجم قوانین متعدد در برخی از حوزه ها افزود: در برخی از حوزه آنچنان با قوانین زائد و دست و پاگیری روبرو هستیم که نمی توان هیچ حرکت مثبتی را انجام داد، در مقابل در برخی از حوزه ها با فقدان قانون مواجه هستیم که حریم خصوصی یکی از این موارد است و هر شخصیتی تعریف خود را از حریم خصوصی ارایه داده است.
خرمشاهی با بیان این تعریف که حریم خصوصی جزئی از زندگی شخص به حساب می آید که دسترسی به آن بدون رضایت آن شخص یا حکم قانون امکان پذیر نیست، خاطرنشان کرد: باید ابتدا تجاوز به حریم خصوصی را جرم انگاری کنیم و با وجود مواردی بر مصون بودن جان، مال و ناموس افراد در قانون اساسی، هنوز این مساله به عنوان جرم شناخته نمی شود.
این حقوقدان با ضروری دانستن پرداخت سریع مجلس به حریم خصوصی تصریح کرد: امروز مجلس باید ضرورت وجود قانون در حوزه حریم خصوصی را درک کرده و به سرعت به آن ورود پیدا کند اما سیاستگذاران متاسفانه چون تاکنون هیچ وقت درگیر آن نبوده اند بنابراین صرفا به سبب رفع تکلیف به آن پرداخته اند درحالیکه در کنار مجلس اشخاص و نهادهایی چون مرکز پژوهش های مجلس وجود دارد که به صورت تخصصی می توانند در این حوزه اظهار نظر کنند.
نقض حریم خصوصی برخی را دچار مرگ مدنی کرده است
وی با اشاره به اینکه برخی از افراد شناخته شده بدلیل سرک کشیدن دیگران در زندگی شان دچار مرگ مدنی شده اند، خاطرنشان کرد: وقتی کسی به چهره شناخته شده تبدیل می شود باید متوجه باشد که دیگر متعلق به خودش نیست و زمان و مکان برای خودش نگذارد و تاریخ انقضا برای خودش نگذارد. آنهایی که چهره می شوند و به سمت عکس گرفتن با مسوولان سیاسی می روند در واقع برای خودشان تاریخ انقضا تعیین می کنند و با تمام شدن زمان مسوولیت آن مسوول، زمان انقضای چهره ها نیز فرا می رسد و همچنان که آن مسوول را مردم فراموش می کنند حتما آن چهره را نیز فراموش می کننند که نمونه آن استاد آواز معروف است. که این افراد با نقض حریم خصوصی شأن دچار مرگ مدنی می شوند.ضمن اینکه در مقابل افرادی هستند که در رسانه ها امکان حضور را ندارند اما در قلب مردم مانده اند و بسیار محبوب هستند و بطور مثال وقتی خبر بیماری استاد آواز مطرح می شود میلیون ها نفر برایش دعا می کند.
خرمشاهی با بیان اینکه در دسترس قرار دادن چاقو و اینکه صرفا بگوییم از ان استفاده صحیح شود، درست نیست، گفت: باید قبلا از ورود تکنولوژی پیش بینی ها صورت می گرفت. هرچند تجربه در چهار دهه گذشته نشان داده است که ابتدا سیاستگذاری نمی کنیم و بعد نیز سیاستگذاری اشتباه می کنیم که نمونه آن در مواجه با مواردی چون ویدیو و ماهواره مشهود است.
وی با تاکید بر اینکه باید به جای بگیر ببندهای پلیسی، مدیریت صحیح را انجام دهیم،افزود: یکبار نمایندگان مجلس برای نخستین بار امتحان کنند و تدوین قانون را به گروهی از قانون نویسان و حقوقدانان غیردولتی و حرفه ای بسپارند و اجازه دهند پیش نویس قانون را آنها بنویسند و به مجلس پیشنهاد دهند. بدین طریق یک مرکز کارشناسی به وسعت ۸۰ میلیون نفر از طریق فراخوان عمومی بدست می آید.
این حقوقدان پر کردن خلا کارشناسی مجلس در همه رشته های تخصصی را امکان پذیر ندانست و اظهار کرد: عده بسیار زیادی از کارشناسان به دلیل نداشتن ارتباط با دولتی ها حاشیه نشین شده اند درحالیکه بی مزد و منت حاضرند این کار را انجام دهند.
برخورد غیر علمی با فضای مجازی همه را دچار آسیب کرده است
خرمشاهی با بیان اینکه آسیب اصلی اینجاست که شبکه های اجتماعی نقابی است که به صورت افراد زده می شود، تصریح کرد: بسیاری از افراد با اکانت های فیک و هویت جعلی آنچه که دلشان می خواهد را می گویند. هویت جعلی برای انسان ها گستاخی می آورد و شبکه های اجتماعی باعث افول اخلاق و گستاخی شده اند. این گستاخی ها گاهی در زندگی افراد مشهور و سیاستمداران ادامه پیدا می کند و گاهی ممکن است امنیت کشور را به مخاطره بیندازد. در واقع برخوردهای غیرعلمی و عدم مدیریت بر این فضا باعث شده از همه انواع آسیب های فضای مجازی رنج ببریم و جالب تر اینکه هیچکس از این آسیب ها در امان نیست که باید به سرعت فکری به حال آن شود.
این مقام مسوول با اشاره به اینکه مقابله کردن با تکنولوژی ها امر محالی است، خاطرنشان کرد: وقتی سی سال پیش شایعه ورود تکنولوژی دریافت سیگنال های ماهواره ای مطرح شد، بعضی از افراد فهیم جامعه گفتند که از حالا باید خودمان را آماده کنیم اما عده ای بدنبال پاک کردن صورت مساله بودند که در همین رابطه تجربه های زیادی داریم.
وی راه درست برخورد با نقض حریم خصوصی در فضای مجازی را مدیریت و نه برخورد با آن دانست و افزود: از زمانی که تلگرام به عنوان پرمخاطب ترین شبکه اجتماعی فیلتر شده است، چند درصد از مخاطبانش ریزش داشته؟! امروزه چیزی به نام محرمانگی نداریم و مثل قدیم اسناد محرمانه قابل حفاظت نیست. اما نیاییم بگوییم آسیب نمی بینیم. چراکه ماهم در همین دنیا زندگی می کنیم که اختیار آن از دست ما خارج است.
این حقوقدان با بیان اینکه انصافا شبکه های اجتماعی مزایایی دارد که قابل شمارش نیست، گفت: به عنوان مثال آنچنان از شبکه های اجتماعی در مورد حوزه تخصصی خودم آموخته ام که از کتاب نیاموخته ام چراکه آنچه ظرف چند ساعت باید در حوزه واقعی بدنبال آن بگردم، ظرف چند دقیقه از شبکه های اجتماعی گیر می آورم.
خرمشاهی در پایان با تاکید بر اینکه راه مدیریت کردن، فیلتر کردن نیست، اظهار کرد:باید باهمان سرعتی که در دنیا تولید محتوا می کنند، تولید محتوا کنیم. در کنار قانونگذاری، مدیریت درست کنیم و بپذیریم نمی توانیم صورت مسئله را پاک کنیم.
والدین در برابر در دسترس قرار دادن کودکان در فضای مجازی مسئولند
میترا حجار هنرپیشه سینما، تلویزیون و تئاتر نیز در این نشست تخصصی با اشاره به خانواده هایی که به دلیل مشغله کاری اجازه استفاده و دسترسی کودکان را از دو سالگی به موبایل و تلفن همراه می دهند، گفت: آن خانواده ها بدلیل نداشتن وقت رسیدگی ترجیح می دهند که کودکان شان با موبایل سرگرم باشند از همین رو بچه ها را عادت به استفاده از موبایل و اینترنت بدون هیچ نظارت و کنترلی می دهند و شاید آنها که در مورد شباهت لباس یکی از همکارانم نظر می دهند همان کودکان ۱۱ تا ۱۲ ساله باشند که اینگونه پرورش یافته آمد و ما نقدشان می کنیم.
وی در مورد راز زندگی خوب افزود: موضوع اصلی اینجاست که هر آنچه برای خود نمی پسندی برای دیگران نیز مپسند.
حجار با اشاره به ورود مردم به حریم خصوصی هنرمندان اظهار کرد: مردم ما را می شناسند و در خلوت آنها حضور داریم.وقتی مردم در خلوتشان به تماشای فیلم ها می نشینند یک نوع نزدیکی میان خود و هنرمند مورد علاقه خود احساس می کنند بنابراین گاهی در مراجعه با ما سوالاتی می پرسند که بسیار شخصی است و این به دلیل همان احساس نزدیکی و همدلی است.
این هنرمند در مورد اتفاقی که چند روز پیش در مواجهه یک اسطوره فوتبال با خبرنگاران، گفت: اینکه جامعه در مورد علت رفتن وی به دادگاه بداند کمکی به جامعه نمی کند از طرفی با یک جمله نیز نمی توان در مورد کل ماجرا قضاوت کرد بنابراین این گاهی اینگونه ورود به مسایل کمک نمی کند و فقط برای حس کنجکاوی است.
فضای مجازی نمونه ای از تمرین آزادی بیان است
وی همچنین در پاسخ به سوال مجری برنامه پیرامون سفر یکی از برنامه سازان تلویزیون به خارج از کشور برای تولد فرزندش افزود: همه ما ایرانی ها برای رفتن به کشورهای مختلف آنچنان مشکل داریم که اگر خیلی از آدم های دیگر چنین شرایطی را داشتند نیز همین کار را می کردند. هر کسی در جهان مسیر خودش را می پیماید و من شخصا به مردم نمی گویم که چه کاری بکنید و چه کاری نکنید. هرچند باید واقعیات را گفت.
حجار با بیان اینکه فضای مجازی نمونه کوچکی از آزادی بیان است و هر آدمی حق دارد که نظرش را تاجاییکه توهین نباشد بگوید، گفت: بر همین اساس در صفحه اینستاگرامم تا به حال کامنت ها را نبسته ام. گاه در پایین هر مطلب گفت وگویی براه می افتد و بدین صورت می توانیم مردم را به جای تحمیل، به سمت انتخاب ببریم و این از ظرفیت های مثبت شبکه های اجتماعی است.
این هنرپیشه سینما، تلویزیون و تئاتر با اشاره به اینکه هنوز از همه ظرفیت های شبکه های اجتماعی نمی توانیم استفاده کنیم، اظهار کرد: در آمریکا در مراجعات اداری برای تایید هویت، تاریخ تولد را از شما می پرسند. اما بعد از اینکه فیس بوک شروع به انتشار تاریخ تولد افراد کرد، به عنوان نقض حریم خصوصی اقداماتی به سرعت انجام شد.
وی با بیان اینکه در همه مکتب ها و ادیان خوشبختی را در خودشناسی می شناسند، افزود: یعنی اگر خود را بشناسید آن وقت به خوشبختی خواهید رسید. بنابراین درست این است که برای خود و فرزندان و خانواده خود وقت بگذارید چراکه بیشترین خوشبختی را به شما می دهد.
منبع: مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
